Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος των Λατινικών των Β' και Γ' τάξεων Γενικού Λυκείου - Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών.

---

Υπουργική Απόφαση Αριθμ. 141501/Δ2/2021

ΦΕΚ 5236/Β/11-11-2021

Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος των Λατινικών των Β' και Γ' τάξεων Γενικού Λυκείου - Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών.

Η ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Έχοντας υπόψη:

1.Τις διατάξεις της περ. α της παρ. 2 του άρθρου 42 του ν. 4186/2013 «Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις» (Α' 193).

2.Τις διατάξεις της υποπ. ββ της περ. α της παρ. 3 του άρθρου 2 του ν. 3966/2011 «Θεσμικό πλαίσιο των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων, Ίδρυση Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Οργάνωση του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» και λοιπές διατάξεις» (Α' 118).

3.Τις διατάξεις του άρθρου 175 του ν. 4823/2021 «Αναβάθμιση του Σχολείου, ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και άλλες διατάξεις» (Α' 136).

4.Τις διατάξεις του άρθρου 90 του Κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά όργανα (π.δ. 63/2005, Α' 98), το οποίο διατηρήθηκε σε ισχύ με την παρ. 22 του άρθρου 119 του ν. 4622/2019 (Α' 133).

5.Το π.δ. 81/2019 «Σύσταση, συγχώνευση, μετονομασία και κατάργηση Υπουργείων και καθορισμός των αρμοδιοτήτων τους - Μεταφορά υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων μεταξύ Υπουργείων» (Α' 119).

6.Το π.δ. 84/2019 «Σύσταση και κατάργηση Γενικών Γραμματειών και Ειδικών Γραμματειών/Ενιαίων Διοικητικών Τομέων Υπουργείων» (Α' 123).

7.Το π.δ. 2/2021 «Διορισμός Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» (Α' 2).

8.Την υπό στοιχεία 168/Υ1/08-01-2021 απόφαση του Πρωθυπουργού και της Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων με θέμα «Ανάθεση αρμοδιοτήτων στην Υφυπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, Ζωή Μακρή» (Β' 33).

9.Την υπό στοιχεία 104671/ΓΔ4/27-09-2021 υπουργική απόφαση «Πιλοτική Εφαρμογή Προγραμμάτων Σπουδών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση» (Β' 4003).

10.Τις υπ' αρ. 55/14-10-2021 και 56/21-10-2021 πράξεις του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής.

11.Το γεγονός ότι από την παρούσα απόφαση δεν προκαλείται δαπάνη, σύμφωνα με την υπό στοιχεία Φ.1/Γ/721/137967/B1/29-10-2021 εισήγηση του άρθρου 24 του ν. 4270/2014 (Α' 143) της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, αποφασίζουμε:

 

Άρθρο μόνον

Το Πρόγραμμα Σπουδών (ΠΣ) του μαθήματος των Λατινικών των Β' και Γ' τάξεων Γενικού Λυκείου - Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών ορίζεται ως εξής:

Α. ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Στο Γενικό Λύκειο, σε μια βαθμίδα εκπαίδευσης όπου η γενική παιδεία συνδυάζεται με τη βαθμιαία εμβάθυνση σε επιμέρους γνωστικά αντικείμενα, η διδασκαλία του μαθήματος των Λατινικών οφείλει να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες προκλήσεις και τα νέα παιδαγωγικά δεδομένα. Το παρόν Πρόγραμμα Σπουδών δεν προάγει την εκμάθηση της λατινικής γλώσσας ως αυτόνομη μαθησιακή διαδικασία αποκλειστικά γλωσσικού προσανατολισμού. Η μελέτη αρχαιογνωστικού υλικού σχετικά με τη λογοτεχνία, την κοινωνία, την ιδεολογία, την τέχνη της Ρώμης αλλά και την επίδραση του ρωμαϊκού πολιτισμού στον ευρωπαϊκό και τον νεοελληνικό πολιτισμό, η ρωμαιογνωσία, αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της διδασκαλίας, καθώς μέσω της γλώσσας οι μαθητές/-τριες θα έρθουν σε μια πρώτη αλλά ουσιαστική επαφή με τον κόσμο της Ρώμης, με στόχο να αποκτήσουν ενδιαφέρον για τη διερεύνησή του, να αξιολογήσουν τη σχέση του κόσμου αυτού με τον ελληνικό πολιτισμό (αρχαίο και νέο) και να διαμορφώσουν κριτική στάση απέναντι στο σύγχρονο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.

Πιο συγκεκριμένα, μέσα από την επαφή τους με όψεις του πολιτισμού της Ρώμης οι μαθητές/-τριες θα είναι σε θέση να κατανοήσουν και να αξιολογήσουν αναλόγως

την καταλυτική επίδραση όχι μόνο της γλώσσας, αλλά εν γένει του πολιτισμού της ρωμαϊκής αρχαιότητας σε ποικίλες πτυχές του ευρωπαϊκού πολιτισμού, όπως η ιατρική, η αρχιτεκτονική, οι φυσικές επιστήμες, η πολιτική, το δίκαιο κ.ά. Επιπλέον, θα ασκηθούν στον κριτικό γραμματισμό, την ερμηνεία κειμένων αλλά και ιδεών. Με τον τρόπο αυτό θα συνδεθούν με το ιστορικογλωσσικό και πολιτιστικό παρελθόν, χωρίς στρεβλωτικές εξιδανικεύσεις και με άμεση αναφορά στο παρόν. Ακολούθως, θα επανεκτιμήσουν την αναντίρρητα μεγάλη προσφορά του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, καθώς επίσης θα συγκροτήσουν κριτικά και με νηφαλιότητα και τη δική τους ταυτότητα στο πλαίσιο της σύγχρονης πολυπολιτισμικής και πολυεθνικής πραγματικότητας. Έτσι, η μελέτη της γλώσσας και η ερμηνεία των λατινικών κειμένων, πέρα από τον προφανή αρχαιογνωστικό και ανθρωπογνωστικό τους στόχο, θα συμβάλουν και στη συγκρότηση και ενίσχυση μιας σύγχρονης ανθρωπιστικής και ευρωπαϊκής ταυτότητας.

Επίσης, μέσα από τη μελέτη της λατινικής γλώσσας και την επιδιωκόμενη εξοικείωση με τον ρωμαϊκό κόσμο, οι μαθητές/-τριες θα συνειδητοποιήσουν την αδιάρρηκτη συνάφεια του αρχαίου ελληνικού και ρωμαϊκού πολιτισμού. Παράλληλα, η γνωριμία με τη Ρώμη θα ενισχύσει την αίσθηση των δεσμών και της συνέχειας του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού όχι μόνο με τον ρωμαϊκό αλλά και με τον βυζαντινό πολιτισμό, φωτίζοντας έτσι πολλές όψεις της νεοελληνικής συνέχειας σε γλωσσικό, πολιτικό, θρησκευτικό και ιδεολογικό επίπεδο.

Το μάθημα των Λατινικών μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην κριτική αγωγή των μαθητών/-τριών στον παγκόσμιο πολιτισμό όχι μόνο μέσα από την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και των γλωσσικών δεξιοτήτων τους, αλλά και μέσα από τη γνωριμία και υιοθέτηση των αρχών και αξιών του ανθρωπιστικού ιδεώδους. Ως το μοναδικό μη ελληνοκεντρικό μάθημα αρχαιογνωσίας με σαφή ευρωπαϊκό προσανατολισμό, το μάθημα των Λατινικών προάγει τη γνώση των μαθητών/-τριών για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, συντελώντας καθοριστικά στην εμπέδωση της ευρωπαϊκής ιδέας. Τα τελευταία χρόνια η σύνθεση της ελληνικής τάξης μεταβάλλεται συνεχώς, εμπλουτιζόμενη με μαθητές και μαθήτριες από διαφορετικά γλωσσικά και πολιτισμικά περιβάλλοντα. Ο διεθνικός χαρακτήρας του μαθήματος διευκολύνει την ενεργό συμμετοχή τους αλλά και υπογραμμίζει γενικότερα τον σεβασμό της πολιτισμικής ετερότητας στο ευρύτερο εκπαιδευτικό πλαίσιο. Στα κοινωνικά, πολιτικά και οικονομικά δεδομένα της σύγχρονης παγκοσμιοποιημένης πραγματικότητας, με τις απεριόριστες δυνατότητες επικοινωνίας, απρόσκοπτης μετακίνησης και ανταλλαγής πολιτισμικών ιδεών, η ανάγκη καλλιέργειας της ευρωπαϊκής ταυτότητας των μαθητών/-τριών και η συνειδητοποίηση από πλευράς τους πως η χώρα μας, ως αναπόσπαστο κομμάτι του ευρωπαϊκού πολιτισμού, συμμετέχει πλήρως και ισότιμα στο σύγχρονο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, αποτελεί μια από τις βασικές προτεραιότητες του σύγχρονου σχολείου. Κατά συνέπεια, η εκμάθηση της λατινικής γλώσσας και η μελέτη της λατινικής λογοτεχνίας και του ρωμαϊκού πολιτισμού θα συμβάλουν στη σφυρηλάτηση ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής πολιτισμικής ταυτότητας από τους μαθητές και τις μαθήτριες του Γενικού Λυκείου.

Β. ΣΚΟΠΟΘΕΣ!Α

Γενικός σκοπός

Γενικός σκοπός της διδασκαλίας του μαθήματος των Λατινικών είναι η εξοικείωση των μαθητών/-τριών με τη λατινική γλώσσα, καθώς και με πτυχές της λατινικής γραμματείας και του κόσμου της Ρώμης. Παράλληλα, επιδιώκεται η ανάπτυξη ποικίλων δεξιοτήτων, η καλλιέργεια της ανθρωπιστικής παιδείας και η συνειδητοποίηση ότι η κλασική πολιτισμική κληρονομιά λειτουργεί ως θεμέλιο τόσο για την ελληνική πολιτισμική ταυτότητα όσο και για το οικοδόμημα του ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Γενικοί στόχοι

Οι μαθητές/-τριες επιδιώκεται:

-Να αναγνωρίζουν και να τεκμηριώνουν την ωφελιμότητα που απορρέει από την επαφή με τη λατινική γλώσσα.

-Να συνειδητοποιούν τη βαθύτερη σχέση της λατινικής με την αρχαία ελληνική.

-Να αναγνωρίζουν βασικά στοιχεία της φωνητικής της λατινικής.

-Να γνωρίζουν βασικά στοιχεία της δομής και της μορφολογίας της λατινικής γλώσσας.

-Να αντιλαμβάνονται τα γραμματικά και συντακτικά φαινόμενα με τη συνδρομή της αναγωγής σε αντίστοιχα φαινόμενα άλλης, οικείας σε αυτούς/-ές γλώσσας (νέα ή αρχαία ελληνική), ώστε να αξιοποιείται το γνωστικό υπόβαθρο που ενδεχομένως διαθέτουν στις γλώσσες αυτές, καθώς και οι πιθανές συγγένειες ή σχέσεις μεταξύ αυτών.

-Να γνωρίζουν ένα βασικό λεξιλόγιο της λατινικής γλώσσας.

-Να κατανοούν, να μεταφράζουν και να ερμηνεύουν λατινικά κείμενα.

-Να αναγνωρίζουν λέξεις της λατινικής που ως γλωσσικά δάνεια έχουν ενσωματωθεί στο λεξιλόγιο της νέας ελληνικής.

-Να αναγνωρίζουν τη σύνδεση του λατινικού λεξιλογίου με εκείνο των σύγχρονων ευρωπαϊκών γλωσσών, ιδιαίτερα εκείνων που διδάσκονται στο σχολείο.

-Να κατανοούν λατινικούς όρους, έννοιες και εκφράσεις ή αποφθέγματα που χρησιμοποιούνται συχνά στην προφορική και τη γραπτή ομιλία στις μέρες μας.

-Να κατανοούν και να ενσωματώνουν λειτουργικά στον λόγο τους φράσεις της λατινικής που χρησιμοποιούνται στη νέα ελληνική.

-Να καλλιεργούν δεξιότητες γλωσσικού, κριτικού, πολιτισμικού, οπτικοακουστικού, ψηφιακού και κοινωνικού γραμματισμού κατά τη μελέτη της λατινικής γλώσσας.

-Να αναπτύσσουν μεταγνωστικές δεξιότητες κατά τη διεργασία επαφής με τη λατινική γλώσσα.

-Να αναπτύσσουν μεταγνωστική δεξιότητα ως απόρροια της εξοικείωσης με απλούς ή πιο σύνθετους μορφο- συντακτικούς μετασχηματισμούς της λατινικής.

-Να αναπτύσσουν τη δεξιότητα προσπέλασης και εμπέδωσης στοιχείων της λατινικής γλώσσας, μέσω ακουστικών, οπτικών ή πολυτροπικών αρχείων.

-Να καλλιεργούν ψηφιακές δεξιότητες που παρέχει η ανάπτυξη των τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) με την εύστοχη αναζήτηση και λειτουργική διαχείριση της σχετικής με τη λατινική γλώσσα ψηφιακής γνώσης.

-Να καλλιεργούν δεξιότητες συνεργατικής παραγωγής πολυτροπικών κειμένων για την εστιασμένη ανάδειξη συγκεκριμένων πτυχών της λατινικής γλώσσας.

-Να αναγνωρίζουν και να τεκμηριώνουν την ωφελιμότητα που απορρέει από την επαφή με τη λατινική γραμματεία.

-Να προσεγγίζουν βασικά λογοτεχνικά είδη/έργα και εκπροσώπους της λατινικής και να διακρίνουν ενδεχόμενες σχέσεις με τα αντίστοιχα είδη/έργα της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας.

-Να επανεκτιμούν την πολιτισμική παρακαταθήκη της λατινικής γλώσσας/γραμματείας στη σύγχρονη ευρωπαϊκή πραγματικότητα.

-Να εξοικειώνονται με βασικές παραμέτρους της λατινικής γραμματείας μέσα από τη διακειμενική προσέγγιση, με τη μελέτη παράλληλων κειμένων.

-Να υποστηρίζουν τεκμηριωμένα την προστιθέμενη πνευματική αξία του μορφωτικού-ανθρωπιστικού και ευρύτερα αρχαιογνωστικού χαρακτήρα των έργων της λατινικής γραμματείας.

-Να αναπτύσσουν μεταγνωστικές δεξιότητες κατά τη διεργασία επαφής με τη λατινική γραμματεία.

-Να καλλιεργούν την ικανότητα πρόσληψης των ιδεών και αξιών ενός κειμένου της λατινικής γραμματείας και να επιτυγχάνουν τη λειτουργική σύγκρισή τους με τις αξίες της σύγχρονης εποχής.

-Να αναπτύσσουν τη δεξιότητα προσπέλασης και εμπέδωσης γνώσεων αναφορικά με τη λατινική γραμματεία μέσω ακουστικών, οπτικών ή πολυτροπικών αρχείων.

-Να προσλαμβάνουν στοιχειώδεις, τουλάχιστον, γνώσεις σχετικά με το ιστορικό, κοινωνικό, χρονολογικό πλαίσιο της ρωμαϊκής λογοτεχνικής παραγωγής.

-Να γνωρίζουν σε στοιχειώδη βαθμό ποικίλες εκφάνσεις της ζωής και του πολιτισμού στη Ρώμη κατά την αρχαιότητα.

-Να αναγνωρίζουν την αξία του ρωμαϊκού πολιτισμού ως αναπόσπαστου μέρους του κλασικού πολιτισμού και ως κοινής βάσης του σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτισμικού οικοδομήματος.

-Να συνειδητοποιούν την επίδραση του ρωμαϊκού πολιτισμού στην πολιτισμική παράδοση της ευρώπης και της νεότερης Ελλάδας μέσω του Βυζαντίου.

-Να επανεκτιμούν την πολιτισμική παρακαταθήκη του ρωμαϊκού κόσμου στη σύγχρονη ευρωπαϊκή πραγματικότητα.

-Να αναμορφώνουν τη στάση της υποτίμησης του ρωμαϊκού πολιτισμού ως μιας «απομίμησης» του αρχαιοελληνικού.

-Να διαμορφώνουν θετική στάση απέναντι στις αξίες που συνιστούν το ανθρωπιστικό ιδεώδες.

-Να αναπτύσσουν μεταγνωστικές δεξιότητες κατά τη διεργασία επαφής με τον κόσμο της Ρώμης.

Προσδοκώμενα Αποτελέσματα

Οι μαθητές/-τριες να είναι σε θέση:

-Να αναγνωρίζουν τη θέση της λατινικής γλώσσας στην οικογένεια των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών.

-Να σχολιάζουν τη θέση της λατινικής γλώσσας κατά τον Μεσαίωνα και τη νεότερη και σύγχρονη εποχή.

-Να αποδίδουν λατινικά κείμενα στη νέα ελληνική με τη βοήθεια λεξιλογίου.

-Να κατανοούν το περιεχόμενο ενός λατινικού κειμένου και να το αναδιατυπώνουν στη νέα ελληνική.

-Να προφέρουν τη λατινική γλώσσα με τον τρόπο που έχει καθιερωθεί στην ελληνική εκπαίδευση.

-Να αναγνωρίζουν διαφορετικούς τρόπους προφοράς της λατινικής από ομιλητές άλλων σύγχρονων ευρωπαϊκών γλωσσών και να συζητούν τις παραμέτρους που επηρεάζουν την προφορά της λατινικής από τους σύγχρονους ομιλητές.

-Να αναγνωρίζουν μορφολογικά λατινικές λέξεις μιας περιόδου/ενός κειμένου.

-Να συγκρίνουν μορφολογικά χαρακτηριστικά της λατινικής και της αρχαίας ελληνικής.

-Να μετασχηματίζουν μορφολογικά λατινικούς κλιτούς τύπους (ονοματικούς ή ρηματικούς) αυτόνομα ή μέσα σε συγκεκριμένο κειμενικό πλαίσιο.

-Να αναγνωρίζουν τη συντακτική λειτουργία λέξεων και προτάσεων ενός λατινικού κειμένου.

-Να μετασχηματίζουν συντακτικές δομές μέσα σε συγκεκριμένο κειμενικό πλαίσιο.

-Να συγκρίνουν δομές της λατινικής γλώσσας με αντίστοιχες άλλων γλωσσών (αρχαίας και νέας ελληνικής, σε ορισμένες περιπτώσεις και σύγχρονων ευρωπαϊκών γλωσσών).

-Να παράγουν σύντομες περιόδους λατινικού λόγου με τη βοήθεια λεξιλογίου.

-Να αξιοποιούν ψηφιακά εργαλεία για τη διερεύνηση γλωσσικών φαινομένων.

-Να συνδέουν ετυμολογικά το λεξιλόγιο της λατινικής με εκείνο της νέας ελληνικής.

-Να αντιλαμβάνονται τη σημασία λατινικών φράσεων ή όρων που επιβιώνουν στη σύγχρονη επικοινωνία και να τις χρησιμοποιούν σε κατάλληλο κειμενικό περιβάλλον.

-Να αναγνωρίζουν βασικά στοιχεία της ρωμαϊκής γραμματείας (εποχές, είδη, επιδράσεις).

-Να σχολιάζουν σημεία του περιεχομένου επιλεγμένων κειμένων της λατινικής λογοτεχνίας.

-Να αναφέρουν βασικούς συγγραφείς της ρωμαϊκής γραμματείας και βασικά εργοβιογραφικά στοιχεία.

-Να αναφέρουν βασικά χαρακτηριστικά λογοτεχνικών ειδών της ρωμαϊκής γραμματείας.

-Να αναγνωρίζουν και να ερμηνεύουν πτυχές του ρωμαϊκού κόσμου.

-Να συνδέουν στοιχεία του ρωμαϊκού πολιτισμού με τον σύγχρονο κόσμο.

-Να αξιολογούν στοιχεία του ρωμαϊκού κόσμου (αξίες, κοινωνικοπολιτικά και πολιτισμικά φαινόμενα).

-Να αναγνωρίζουν βασικά στοιχεία της δομής της ρωμαϊκής κοινωνίας.

-Να συνδέουν στοιχεία της ρωμαϊκής κοινωνίας με εκείνα της αρχαίας Ελλάδας και του σύγχρονου κόσμου.

-Να αποτιμούν κριτικά πτυχές της ρωμαϊκής κοινωνίας.

-Να εντάσσουν γνωστά ιστορικά γεγονότα και πρόσω-πα σε βασικές περιόδους της ρωμαϊκής ιστορίας.

-Να παραλληλίζουν παραμέτρους της ρωμαϊκής ιστορίας με αντίστοιχες της μεσαιωνικής, νεότερης ή σύγχρονης ιστορίας.

-Να αξιολογούν κριτικά πτυχές της ρωμαϊκής ιστορίας.

-Να συνδέουν πολιτισμικά στοιχεία της αρχαίας Ρώμης με αντίστοιχα της αρχαίας Ελλάδας.

-Να αναγνωρίζουν την επιβίωση στοιχείων του ρω-μαϊκού πολιτισμού στον μεταγενέστερο ευρωπαϊκό πολιτισμό.

-Να αξιοποιούν ψηφιακά εργαλεία για τη διερεύνηση και την παρουσίαση πτυχών του ρωμαϊκού κόσμου.

Γ. ΠΕΡΙΕΧOΜΕΝΟ - ΘΕΜΑΤΙΜ ΠΕΔ!Α Το περιεχόμενο του μαθήματος των Λατινικών (τόσο στη Β' όσο και στη Γ' Λυκείου) διαρθρώνεται σε δύο κύρια Θεματικά Πεδία:

α) Το Θεματικό Πεδίο 1: Λατινική γλώσσα, το οποίο επικεντρώνεται στη γλωσσική διδασκαλία, και β) Το Θεματικό Πεδίο 2: Ρωμαϊκός κόσμος, το οποίο αφορά τη γνωριμία/εξοικείωση των μαθητών/-τριών με στοιχεία του ρωμαϊκού πολιτισμού και πτυχών της κοινωνίας και της καθημερινής ζωής στην αρχαία Ρώμη.

Το Θεματικό Πεδίο 1 περιέχει τη συμπεριληπτική/συ- νολική αλλά και αναλυτική ταυτόχρονα παρουσίαση των βασικών χαρακτηριστικών της λατινικής γλώσσας, όπως προφορά (φωνητική), λεξιλόγιο και γραμματικοσυντα- κτικές δομές (μορφολογία και σύνταξη), ενώ ταυτόχρονα εξετάζονται στοιχεία ετυμολογίας, ιδιαίτερα αυτά που φωτίζουν εμφανείς συνδέσεις της λατινικής με την αρχαία ελληνική αλλά και άλλες σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες. Έτσι, οι Θεματικές Ενότητες του συγκεκριμένου πεδίου διαμορφώνονται ως εξής: α) Γλωσσική επεξεργασία, κατανόηση και απόδοση λατινικού κειμένου στη νέα ελληνική. β) Βασικά στοιχεία φωνητικής. γ) Βασικά στοιχεία μορφολογίας. δ) Βασικά στοιχεία σύνταξης. ε) Βασικό λεξιλόγιο, ετυμολογία και στερεότυπες λατινικές φράσεις.

Το Θεματικό Πεδίο 2 αφορά τη, με όσο το δυνατόν πιο πλήρη, επιστημονικά έγκυρο και παιδαγωγικά εύληπτο τρόπο, γνωριμία/εξοικείωση των μαθητών/-τριών με ποικίλες εκφάνσεις και όψεις του ρωμαϊκού πολιτισμού και της ρωμαϊκής κοινωνίας και ιστορίας στη διαχρονία. Οι προτεινόμενες περιοχές αρχαιογνωστικού ενδιαφέροντος προσφέρουν δυνατότητα για πολλαπλές συνδέσεις όχι μόνο με την ελληνική αρχαιότητα αλλά και με το παρόν, καθώς και με τη σύγχρονη (πολιτική, κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική) πραγματικότητα. Οι Θεματικές Ενότητες οργανώνονται ως εξής: α) Γλώσσα και γραμματεία των Ρωμαίων. β) Θέματα ρωμαϊκού πολιτισμού. γ) Ρωμαϊκή κοινωνία. δ) Θέματα ρωμαϊκής ιστορίας. ε) Ελλάδα, Ρώμη, Ευρώπη: Από το παρελθόν στο παρόν.

Τα δύο παραπάνω Θεματικά Πεδία (Λατινική γλώσσα και Ρωμαϊκός κόσμος) λειτουργούν συμπληρωματικά μεταξύ τους και αναμένεται να θεραπεύονται από τα διδασκόμενα σε κάθε διδακτική ενότητα κείμενα, τα οποία, πέρα από τη γλωσσική επεξεργασία, προτείνεται να υποστηρίζουν την εξοικείωση με επιλεγμένη αρχαιογνωστική θεματική. Γίνεται αντιληπτό ότι η μελέτη της γλώσσας συνδυάζεται στο μέτρο του δυνατού με την εξέταση των ιστορικοκοινωνικών και πολιτισμικών συμφραζόμενων, εντός των οποίων η λατινική γεννήθηκε και αναπτύχθηκε, καθώς συνεξετάζονται γλώσσα, στοιχεία πολιτισμού και πτυχές των απηχήσεών τους στην αρ-χαιότητα και στην πολιτισμική παράδοση της Ελλάδας και της Ευρώπης.

Δ. ΔΙΔΑΚΤΆ ΠΛΑΙΣΙΩΣΗ - ΣΧΕΔΙΑΣΜOΣ ΜAΘΗΣΗΣ α) Ανάγκες, δυνατότητες και ενδιαφέροντα των μαθητών/-τριών, ηλικιακά χαρακτηριστικά συναρτήσει του κοινωνικού περιβάλλοντος.

Σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο διεθνώς κοινωνικο-πολιτισμικό περιβάλλον διαφοροποιούνται οι ανάγκες των μαθητών/-τριών ως προς τη γενικότερη συγκρότησή τους, την ανάπτυξη διευρυμένων δεξιοτήτων και την πρόσκτηση γνώσεων. Οι μαθητές/-τριες Λυκείου, καθώς βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο ανάπτυξης της αφαιρετικής σκέψης και του υποθετικού συλλογισμού, διαθέτουν υψηλές μαθησιακές δυνατότητες. Μάλιστα, με δεδομένο ότι το ευρύτερο κοινωνικοπολιτισμικό και ψηφιακό περιβάλλον τους παρέχει πολλαπλές παραστάσεις, πηγές γνώσεων και ερεθίσματα για διερεύνηση και προσωπική εξέλιξη, είναι αναγκαίο η επικαιροποιημένη παιδαγωγικοδιδακτικά διδασκαλία του μαθήματος των Λατινικών να ανταποκρίνεται στην ευρύτερη ανθρωπιστική καλλιέργεια, διαπολιτισμική επάρκεια, διεύρυνση οριζόντων, καλλιέργεια διερευνητικής, αφαιρετικής, στοχαστικής, κριτικής και συνθετικής σκέψης, αξιοποίηση των πολυγραμματισμών, εξάσκηση της δημιουργικότητας και εμπέδωση της ενεργού πολιτειότητας. β) Διδακτική μεθοδολογία

Η διδακτική προσέγγιση των λατινικών κειμένων είναι ανάγκη να πλαισιώνει το κυρίως αντικείμενο του μαθήματος, που είναι γλωσσικό, με την κατανόηση του περιεχομένου του διδασκόμενου κειμένου, αναδεικνύοντας -κατά το δυνατόν- ιστορικά, πολιτικά και πολιτισμικά στοιχεία που ενυπάρχουν σε αυτό.

Στο πλαίσιο διδασκαλίας του μαθήματος των Λατινικών είναι επωφελές να υιοθετηθούν οι ακόλουθες βασικές παράμετροι διδασκαλίας και μάθησης:

- Πρώτη ανάγνωση του κειμένου από τον/την εκπαιδευτικό:

Είναι πολύ σημαντικό να δίνεται έμφαση στην πρώτη ανάγνωση του κειμένου, ώστε να είναι εκφραστική και μέσω αυτής να παρουσιάζεται στους/στις μαθητές/-τριες ο σωστός τονισμός και προφορά των λέξεων. Άλλωστε, μια εκφραστική πρώτη ανάγνωση εξασφαλίζει την ορθή προσέγγιση της φωνητικής της λατινικής γλώσσας, ενώ παράλληλα προωθείται ακόμη και από το αρχικό αυτό στάδιο η διαδικασία κατανόησης του κειμένου. Μετά την πρώτη ανάγνωση από τον/τη φιλόλογο προτείνεται η υιοθέτηση της «κατά σύνταξη» ανάγνωσης του κειμένου, σύμφωνα με το πρότυπο της αντίστοιχης διδακτικής προσέγγισης που συστήνεται για τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών από το πρωτότυπο. Η «κατά σύνταξη» ανάγνωση διευκολύνει την κατανόηση του κειμένου και προτείνεται να είναι διακοπτόμενη, ώστε να συζητούνται επιμέρους λεπτομέρειες και να διευκολύνεται η ερμηνεία του κειμένου στις ποικίλες πτυχές της.

- Πλουραλισμός μεθόδων διδασκαλίας:

Για την επίτευξη των διδακτικών στόχων προτείνεται η αξιοποίηση ποικιλίας μεθόδων διδασκαλίας, ανάλογα με τις ανάγκες και τις δυνατότητες της σχολικής τάξης. Είναι πολύ σημαντικό να επιχειρείται αφόρμηση από ήδη υπάρχουσες γνώσεις με βάση τις αρχές του εποικοδομισμού. Η κατανόηση της δομής της λατινικής γλώσσας, η μελέτη του λεξιλογίου και η διδασκαλία των φαινομένων της γραμματικής και του συντακτικού διευκολύνονται από τη συγκριτική προσέγγισή τους με τα αντίστοιχα φαινόμενα της αρχαίας και της νέας ελληνικής γλώσσας, ακόμη και από ξένες γλώσσες που γνωρίζουν ή διδάσκονται οι μαθητές/-τριες, π.χ. τα αγγλικά, εφόσον το επιτρέπουν οι εκπαιδευτικές συνθήκες κάθε τάξης.

Παράλληλα με τις εποικοδομιστικές στρατηγικές και τη μαθητοκεντρική προσέγγιση, ιδιαίτερα κατά τη διδασκαλία νέων ενοτήτων μπορεί να υιοθετείται η τεχνική της εμπλουτισμένης εισήγησης, που αποβαίνει ιδιαίτερα αποτελεσματική, καθώς περιλαμβάνει και συμμετοχικές δραστηριότητες. Γενικότερα, συνιστάται οι εκπαιδευτικοί να εναλλάσσουν, ως περισσότερο ενεργητικές τεχνικές, τον διάλογο, τον καταιγισμό ιδεών, την πρακτική άσκηση για τη σύνδεση της θεωρίας με τη λειτουργική εφαρμογή της, την εργασία σε ομάδες, το παιχνίδι ρόλων, την εννοιολογική χαρτογράφηση και την παιδαγωγική αξιοποίηση των τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών (ΤΠΕ). Επίσης, προτείνεται ως μέθοδος διδασκαλίας η κειμενοκεντρική προσέγγιση, ώστε στο μέτρο του δυνατού να δίνεται έμφαση στα στοιχεία εκείνα που επιτρέπουν την κατανόηση της γλωσσικής συνοχής και νοηματικής συνεκτικότητας.

Συνδυαστικά προς την εξέταση του αμιγώς γλωσσικού περιεχομένου του μαθήματος, κρίνεται επωφελές κατά τη διδασκαλία να υιοθετούνται οι αρχές της επικαιρότητας και βιωματικότητας. Πιο συγκεκριμένα, η ευρύτερη εποικοδομιστική διδακτική προσέγγιση μπορεί να ανιχνεύσει όχι μόνο τη συνάφεια των λατινικών γλωσσικών φαινομένων με αυτά άλλων οικείων στους/ στις μαθητές/-τριες γλωσσών, αλλά επιπλέον τη σχέση των ιδεών, εκτιμήσεων, ενεργειών, συναισθημάτων και σκέψεων των προσώπων που περιλαμβάνονται στα εξεταζόμενα κείμενα με όσα ήδη γνωρίζουν ή βιώνουν οι μαθητές/- τριες.

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά τη διδασκαλία των γλωσσικών φαινομένων, είναι ανάγκη να τονιστεί ότι σε καμία περίπτωση δεν προτείνεται να προσλάβει αυτή έναν κανονιστικού και ρυθμιστικού χαρακτήρα τύπο (παράθεση πινάκων και κανόνων). Η μελέτη των κειμένων μπορεί να ξεκινά από την επεξεργασία μικρών περιόδων και στη συνέχεια να προχωρά στην απόδοση του λατινικού κειμένου στη Νέα Ελληνική (ΝΕ), αξιοποιώντας, όπου είναι δυνατόν, την προϋπάρχουσα γνώση των μαθητών/-τριών. Σε μεταγενέστερα στάδια διδασκαλίας του μαθήματος, καθώς η γνώση της λατινικής θα ενισχύεται, θα καθίσταται εφικτή και πιο επωφελής η επεξεργασία μεγαλύτερου τμήματος κειμένου στο πλαίσιο της κει- μενοκεντρικής προσέγγισης. Προτείνεται, επίσης, η συγκριτική παρουσίαση εναλλακτικών νεοελληνικών αποδόσεων του ίδιου κειμένου από τους/τις εκπαιδευτικούς/μαθητές/-τριες, ώστε να αναδεικνύονται και να κατανοούνται σε βάθος οι διαφορετικές υφολογικές διαστάσεις, καθώς και η ποικιλία των διαφορετικών γλωσσικών, αισθητικών, ερμηνευτικών προτεραιοτήτων που δύναται να υπηρετήσει μια μεταφραστική προσέγγιση.

Παράλληλα, πέρα από την προσπέλαση της δομής και λειτουργίας της λατινικής γλώσσας, οι μαθητές/- τριες θα αποκτήσουν και βασικές γνώσεις περί του λογοτεχνικού είδους, καθώς και του ιστορικού, πολιτισμικού και ιδεολογικού πλαισίου των κειμένων. Προς αυτή την κατεύθυνση θα βοηθήσει ευρεία -κατά το δυνατόν- διακειμενική πλαισίωση, μέσω της χρήσης παράλληλων κειμένων είτε από τη σύγχρονη είτε από την κλασική (αρχαία ελληνική και λατινική) λογοτεχνία σε μετάφραση. Έτσι, οι μαθητές/-τριες θα έχουν τη δυνατότητα να προχωρήσουν σε συγκρίσεις με ματιά κριτική, σύγχρονη και δημιουργική.

Τέλος, βασικό χαρακτηριστικό του ΠΣ των Λατινικών είναι η αξιοποίηση της διεπιστημονικής και διαθεματικής προσέγγισης, η οποία, πέρα από τη διασύνδεση και με άλλα γνωστικά αντικείμενα (π.χ. Ιστορία, Κοινωνιολογία, Αρχαία και Νεοελληνική Λογοτεχνία), θα επιτρέψει την αναγωγή στη σύγχρονη καθημερινότητα και τη συγκρότηση μιας -στο μέτρο του δυνατού- ολιστικής αντίληψης της γνώσης. Σε αυτό το πλαίσιο, η χρήση τεχνολογιών της πληροφορίας και των επικοινωνιών (ΤΠΕ) χρειάζεται να είναι εκτεταμένη.

Σύνδεση θεωρίας και πράξης

Με τη νεότερη προσέγγιση της διδακτικής μεθοδολογίας των γλωσσικών μαθημάτων τίθενται οι βάσεις για αέναη διαδικασία διά βίου μάθησης και αυτοβελτίωσης. Οι δεξιότητες της κριτικής διερεύνησης και στοχαστικής εμβάθυνσης είναι γνωρίσματα προστιθέμενης πνευματικής αξίας και η πρόσκτησή τους μπορεί να δρομολογηθεί στο πλαίσιο ενός μαθητοκεντρικού, διερευνητικού και συνεργατικού μοντέλου διδασκαλίας, ώστε να προάγεται η αυτόνομη κριτική σκέψη και να ενθαρρύνονται η αυτενέργεια, η πρωτοβουλία και ο διάλογος. Με την υιοθέτηση ενός τέτοιου μοντέλου διδασκαλίας, η γνώση δε θα αντιμετωπίζεται στατικά, ως δοσμένη σοφία, αλλά θα προκύπτει ως αποτέλεσμα συνεξέτασης, συνεξερεύνησης, συναξιολόγησης και συμπαραγωγής, ώστε να είναι απόρροια συνεργασίας εκπαιδευόμενου και δασκάλου και των εκπαιδευόμενων μεταξύ τους. Καθώς το νέο ΠΣ λαμβάνει υπόψη τις αρχές του κριτικού γραμματισμού, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική η καταπολέμηση της αποστήθισης και η ενίσχυση της ενεργού συμμετοχής των μαθητών/-τριών στην κατάκτηση της γνώσης. Η μελέτη και ερμηνεία των κειμένων, πέρα από τη σπουδή της ανθρώπινης σκέψης και συμπεριφοράς, θα είναι προσανατολισμένη ευρύτερα σε ενεργητικές και συμμετοχικές μεθόδους προσέγγισης της γνώσης. Μέσα από την κειμενοκεντρική μάθηση και τη μαθητοκεντρική διδασκαλία οι μαθητές/-τριες θα εκπαιδευθούν «πώς να μαθαίνουν», συνδυάζοντας την αυτενέργεια με τη συνεργατική δράση μέσω ομαδικών εργασιών, και έτσι θα οδηγούνται στην εμβάθυνση και τη διεύρυνση θεμάτων, καθώς και στην καλλιέργεια επικοινωνιακών και κοινωνικών δεξιοτήτων.

Ε. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η αξιολόγηση δε στοχεύει μόνο στην ανίχνευση των πιθανών ελλείψεων των μαθητών/-τριών, αλλά κυρίως αποσκοπεί να λειτουργεί ως ευκαιρία, ώστε να προσ-διορίζεται το αρχικό επίπεδο των μαθητών/- τριών και η πρόοδός τους, και να προσαρμόζονται ανάλογα το περιεχόμενο και η μέθοδος της διδασκαλίας. Κεντρική σημασία προσλαμβάνει, με άλλα λόγια, η έννοια της δι-αγνωστικής και της διαμορφωτικής αξιολόγησης, ενώ, φυσικά, η τελική αξιολόγηση παραμένει απαραίτητη για τη διαμόρφωση συνολικής εκτίμησης για τον βαθμό εμπέδωσης της γνώσης από τους/τις μαθητές/-τριες.

Διαγνωστική αξιολόγηση

Η διαγνωστική αξιολόγηση πραγματοποιείται με την έναρξη του διδακτικού έτους και παρέχει εικόνα για το επίπεδο των πρότερων γνώσεων των μαθητών/-τριών στο αντικείμενο και τις δυνατότητες της σχολικής τάξης, ώστε ο διδάσκων/η διδάσκουσα να προγραμματίσει τη διδασκαλία του/της και να καλύψει ενδεχόμενα κενά, που, αν παραμείνουν, είναι πιθανόν να δυσχεράνουν την πρόσληψη νέας γνώσης. Προφανώς, η σημασία της δια-γνωστικής αξιολόγησης είναι μεγάλη στην έναρξη της Γ' Λυκείου, αφού οι μαθητές/-τριες θα έχουν ήδη διδαχθεί το αντικείμενο για ένα σχολικό έτος. Στην έναρξη της Β' Λυκείου, επειδή οι μαθητές/-τριες δεν έχουν διδαχθεί λατινικά, η διαγνωστική αξιολόγηση έχει ενδεικτικά συμβουλευτικό χαρακτήρα και αφορά κυρίως τον βαθμό εξοικείωσης των μαθητών/-τριών με στοιχεία της δομής της αρχαίας ελληνικής που η γνώση τους θα διευκόλυνε την προσέγγιση της λατινικής. Επίσης, στην έναρξη της Β' Λυκείου η διαγνωστική αξιολόγηση μπορεί να αφορά διαπιστώσεις για την εξοικείωση των μαθητών/-τριών με πτυχές του αρχαίου κόσμου, που θα διευκολύνει την επιχειρούμενη στη Β' Λυκείου προσέγγιση του ρωμαϊκού κόσμου.

Διαμορφωτική αξιολόγηση

Στο πλαίσιο της διαμορφωτικής αξιολόγησης ο/η εκ-παιδευτικός λαμβάνει υπόψη του τα πορίσματα της αξιολογικής διαδικασίας και αφιερώνει ανά τακτά χρονικά διαστήματα ένα επαναληπτικό μάθημα για εμπέδωση της διδαγμένης ύλης, παρουσιάζοντας επιπλέον παραδείγματα και επιλύοντας απορίες, καθοδηγούμενος/-η από τα λάθη και τις αδυναμίες των μαθητών/-τριών που διαπιστώνει. Η αξιολόγηση πραγματοποιείται προφορικά στην ολομέλεια της τάξης ή/και γραπτά στο πλαίσιο ατομικών ή/και ομαδικών εργασιών και δραστηριοτήτων. Οι ερωτήσεις/παρατηρήσεις δύναται να είναι ανοικτού ή κλειστού τύπου και παρουσιάζουν διαβαθμισμένη δυσκολία. Επίσης, ο/η εκπαιδευτικός προχωρά σε ανατροφοδότηση προς τους/τις μαθητές/-τριες με τη μορφή γραπτών ή προφορικών σχολίων για τις εργασίες και αξιοποιεί τις ενδεχόμενες αστοχίες των μαθητών/- τριών για την ενίσχυση της μαθησιακής διαδικασίας και τον αναπροσανατολισμό της διδασκαλίας, αποτρέποντας την αποθάρρυνση των μαθητών/-τριών εξαιτίας ενδεχόμενων λαθών, αλλά, αντίθετα, καθιστώντας τα λάθη ευκαιρίες για δημιουργική και γόνιμη συζήτηση. Λυσιτελής θεωρείται και η ανά τακτά διαστήματα αυτοαξιολόγηση των μαθητών/-τριών, κατά την οποία αξιολογούν οι ίδιοι/-ες την επίδοσή τους με την ολοκλήρωση διδακτικών ενοτήτων.

Τελική αξιολόγηση

Η τελική αξιολόγηση αφορά τη διαμόρφωση συνολικής εκτίμησης για τον βαθμό επίτευξης των προσδοκώμενων μαθησιακών αποτελεσμάτων.

Η αξιολόγηση προτείνεται να αφορά:

-απόδοση λατινικού κειμένου στη νέα ελληνική

-κατανόηση λατινικού κειμένου

-συσχέτιση λέξεων της λατινικής με λέξεις που χρησιμοποιούνται στη νέα ελληνική

-κατανόηση στερεότυπης λατινικής φράσης που επι-βιώνει στη σύγχρονη επικοινωνία

-την εξοικείωση των μαθητών/-τριών με τη ρωμαϊκή γραμματολογία

-την εξοικείωση με τον ρωμαϊκό κόσμο

-την εξοικείωση με τη μορφολογία της λατινικής

-την εξοικείωση με τη δομή της λατινικής.

ΣΤ. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ

(Βλέπε στο οικείο ΦΕΚ)

Το παρόν Πρόγραμμα Σπουδών - πλην των Λατινικών Γ' Λυκείου Ομάδας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών - θα εφαρμοστεί πιλοτικά - σε συνδυασμό με τα ισχύοντα Προγράμματα Σπουδών - σε όλα τα Πρότυπα και Πειραματικά Γενικά Λύκεια της χώρας κατά τα σχολικά έτη 2021-2022 και 2022-2023.

Από το σχολικό έτος 2024-2025 θα εφαρμοστεί στην Β' τάξη όλων των Γενικών Λυκείων της χώρας Από το σχολικό έτος 2025-2026 θα εφαρμοστεί στην Γ' τάξη όλων των Γενικών Λυκείων της χώρας.

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Αθήνα, 4 Νοεμβρίου 2021