Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Χημείας των Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξεων Γενικού Λυκείου

---

Υπουργική Απόφαση  Αριθμ. 144655/Δ2/2021

ΦΕΚ 5382/Β/19-11-2021

Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Χημείας των Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξεων Γενικού Λυκείου.

Η ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Έχοντας υπόψη:

1. Την περ. α της παρ. 2 του άρθρου 42 του ν. 4186/2013 «Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις» (Α΄ 193).

2. Την υποπερ. ββ της περ. α της παρ. 3 του άρθρου 2 του ν. 3966/2011 «Θεσμικό πλαίσιο των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων, Ίδρυση Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Οργάνωση του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» και λοιπές διατάξεις» (Α΄ 118).

3. Το άρθρο 175 του ν. 4823/2021 «Αναβάθμιση του Σχολείου, ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και άλλες διατάξεις» (Α΄ 136).

4. Το άρθρο 90 του κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά όργανα (π.δ. 63/2005, Α΄ 98), το οποίο διατηρήθηκε σε ισχύ με την παρ. 22 του άρθρου 119 του ν. 4622/2019 (Α΄ 133).

5. Το π.δ. 81/2019 «Σύσταση, συγχώνευση, μετονομασία και κατάργηση Υπουργείων και καθορισμός των αρμοδιοτήτων τους - Μεταφορά υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων μεταξύ Υπουργείων» (Α΄ 119).

6. Το π.δ. 84/2019 «Σύσταση και κατάργηση Γενικών Γραμματειών και Ειδικών Γραμματειών/Ενιαίων Διοικητικών Τομέων Υπουργείων» (Α΄ 123).

7. Το π.δ. 2/2021 «Διορισμός Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» (Α΄ 2).

8. Την υπό στοιχεία 168/Υ1/08-01-2021 κοινή απόφαση του Πρωθυπουργού και της Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων με θέμα «Ανάθεση αρμοδιοτήτων στην Υφυπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, Ζωή Μακρή» (Β΄ 33).

9. Την υπό στοιχεία 104671/ΓΔ4/27-08-2021 απόφαση της Υφυπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων «Πιλοτική Εφαρμογή Προγραμμάτων Σπουδών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση» (Β΄ 4003).

10. Τις υπ’ αρ. 55/14-10-2021 και 56/21-10-2021 πράξεις του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής.

11. Το γεγονός ότι από την παρούσα απόφαση δεν προκαλείται δαπάνη, σύμφωνα με την υπό στοιχεία Φ.1/Γ/739/140613/B1/03-11-2021 εισήγηση του άρθρου 24 του ν. 4270/2014 (Α΄ 143) της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, αποφασίζουμε:

 

Άρθρο μόνον

Το Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Χημείας των Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξεων Γενικού Λυκείου ορίζεται ως εξής:

Α. ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Η Χημεία, ως βασική επιστήμη, έχει ισχυρή επιστημονική διάσταση, ενώ ταυτόχρονα διακρίνεται για το εύρος των εφαρμογών της, το οποίο άπτεται όλων, σχεδόν, των πτυχών της καθημερινότητας, της τεχνολογικής και της οικονομικής ανάπτυξης, της προστασίας του περιβάλλοντος και της αειφόρου ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, αποτελεί ένα ιδανικό γνωστικό αντικείμενο για την Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, διότι επιτρέπει τη διερεύνηση ενός πολύ μεγάλου εύρους σύγχρονων και ενδιαφερόντων θεμάτων με ομαδικές, βιωματικές, διερευνητικές δραστηριότητες μάθησης και εργαστηριακές ασκήσεις, οι οποίες αναπτύσσουν κρίσιμες γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις απαραίτητες για την ενεργό συμμετοχή των μαθητών/-τριών στις κοινωνίες του 21ου αιώνα, τόσο άμεσα όσο και ως μελλοντικοί πολίτες.

Β. ΣΚΟΠΟΘΕΣΙΑ

Οι γενικοί σκοποί του μαθήματος της Χημείας αναπτύσσονται σε τρεις διαστάσεις, των γνώσεων, των ικανοτήτων και δεξιοτήτων και των αξιών, οι οποίες μετουσιώνονται σε θετικές στάσεις και συμπεριφορές προς την κοινωνία.

Στη διάσταση των γνώσεων επιδιώκεται οι μαθητές/-τριες να κατακτήσουν ένα συνεκτικό σώμα γνώσεων Χημείας που θα τους επιτρέπει να κατανοούν:

- τους τρόπους με τους οποίους η Χημεία περιγράφει και μοντελοποιεί τη συμπεριφορά και τις ιδιότητες της ύλης,

- τη σχέση μεταξύ δομής και ιδιοτήτων των χημικών ειδών,

- τις θεμελιώδεις αρχές και τις σύγχρονες πρακτικές της Χημείας, καθώς και τις εφαρμογές της στην καθημερινή ζωή, στην οικονομία και στην κοινωνία,

- τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ της Χημείας και άλλων επιστημών, καθώς και της συνεισφοράς της Χημείας σε άλλους τομείς της γνώσης,

- τα βασικά χαρακτηριστικά της επιστημονικής μεθόδου, με έμφαση στον πειραματικό και διερευνητικό της χαρακτήρα,

- την κοινωνικο-πολιτισμική διάσταση της Χημείας και τη σημασία της στη σύγχρονη κοινωνία,

- τη χημική διάσταση των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα, όπως κλιματική αλλαγή, ρύπανση, ασθένειες, ενέργεια, διατροφή, καθώς και τις πιθανές λύσεις που μπορεί να συνεισφέρει η Χημεία, έτσι ώστε να μπορεί να παρακολουθεί ο/η μαθητής/-τρια και μελλοντικός/-ή πολίτης τα τεκταινόμενα και να συμμετέχει στις σχετικές πολιτικές αποφάσεις.

Στη διάσταση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων επιδιώκεται οι μαθητές/-τριες να αναπτύξουν:

- την ικανότητα να χρησιμοποιούν τις θεμελιώδεις αρχές και τις σύγχρονες πρακτικές της Χημείας για να διερευνούν, να εξηγούν και να προβλέπουν φαινόμενα,

- την ικανότητα να αναλύουν, να αξιολογούν και να συνθέτουν επιστημονικές πληροφορίες,

- πειραματικές και ερευνητικές δεξιότητες στη Χημεία, συμπεριλαμβανόμενης της χρήσης των σύγχρονων χημικών τεχνολογιών,

- κριτική επίγνωση της ανάγκης και της αξίας της συνεργασίας και της επικοινωνίας τόσο στις επιστημονικές δραστηριότητες όσο και γενικότερα,

- την ικανότητα να εντοπίζουν σημαντικά προβλήματα στα οποία η Χημεία είναι σε θέση να προτείνει λύσεις και να αποκτήσουν δημιουργικότητα και δυνατότητες να συμβάλλουν οι ίδιοι/ες σε καινοτόμες λύσεις,

- κριτική επίγνωση, ως πολίτες του κόσμου, των ηθικών διαστάσεων των εφαρμογών της Χημείας και της χημικής τεχνολογίας,

- πολύπλευρα το δυναμικό τους σε συνδυασμό με τα ενδιαφέροντά τους,

- ικανότητες αναστοχασμού, μεταγνωστικές και δια βίου μάθησης.

Στη διάσταση των στάσεων επιδιώκεται οι μαθητές/-τριες:

- να αναπτύξουν θετική στάση για τη Χημεία, τις Φυσικές Επιστήμες, την υπεύθυνη επιστημονική έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη και την αειφορική διαχείριση του περιβάλλοντος,

- να υιοθετήσουν σύγχρονες θεωρήσεις του κόσμου, ορθολογική ανάλυση των ζητημάτων και λειτουργικές γνώσεις για θέματα που άπτονται της σύγχρονης ζωής σε ατομικό, τοπικό, εθνικό και ευρύτερο επίπεδο και με αυξημένες ικανότητες αυτόνομης και δια βίου μάθησης,

- να καλλιεργήσουν στάσεις και συμπεριφορές που διακρίνουν τον ενεργό και δημοκρατικό πολίτη.

Τα παραπάνω θα συμβάλλουν:

α) στην προετοιμασία των μαθητών/-τριών για την ευημερία τους στο σύγχρονο περιβάλλον της οικονομικής και πολιτισμικής παγκοσμιοποίησης, το οποίο χαρακτηρίζεται από ραγδαία ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας, αλλά και από πολυπλοκότητα και αβεβαιότητα, καθώς και σημαντικές αλλαγές στη δομή της απασχόλησης,

β) στην πολύπλευρη γνωστική, συναισθηματική και πνευματική ανάπτυξη των μαθητών/-τριών, ώστε, ανεξάρτητα από φύλο και καταγωγή, να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες (ν. 1566/1985), οι οποίες υπερασπίζονται τις αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης (ν. 4186/2013).

Γ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ - ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ

Σε επίπεδο περιεχομένου, η διδακτέα ύλη είναι εμπλουτισμένη με σύγχρονα θέματα και τεχνολογικές εφαρμογές της Χημείας, όπως η αειφόρος ανάπτυξη, τα τρόφιμα, τα φάρμακα, τα νανοϋλικά, η παραγωγή

και αποθήκευση ενέργειας κ.ά., αναδεικνύοντας τη συνεισφορά της στην πρόοδο, την οικονομική ανάπτυξη και την ευημερία των σύγχρονων κοινωνιών. Τα παραπάνω ισχύουν τόσο για την Α΄ και Β΄ τάξη του Γενικού Λυκείου που είναι τάξεις Γενικής Παιδείας, όσο και για τη Γ΄ Λυκείου, όπου το διδακτικό αντικείμενο εντάσσεται στην Ομάδα Προσανατολισμού Θετικών Σπουδών και Σπουδών Υγείας. Ειδικότερα στη Γ΄ Λυκείου επιδιώκεται επιπλέον η οικοδόμηση ενός ευρύτερου εννοιολογικού υποβάθρου Χημείας με διεύρυνση του πλάτους και σε ορισμένα σημεία και του βάθους του.

Το περιεχόμενο και οι βασικές έννοιες των Προγραμμάτων Σπουδών (ΠΣ) Χημείας οργανώνονται σε έξι διακριτά Θεματικά Πεδία που αναπτύσσονται σταδιακά ανά τάξη και συνδέονται στενά μεταξύ τους ως δυναμικά μέρη ενός συνεκτικού όλου. Τα έξι αυτά Θεματικά Πεδία εκτείνονται από την Α΄ Δημοτικού έως τη Γ΄ Γενικού Λυκείου και για το γενικό Λύκειο παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί.

Τα Θεματικά Πεδία και η ανάπτυξή τους στο Γενικό Λύκειο

Ένα Θεματικό Πεδίο αποτυπώνει μια συνολική θέαση της μαθησιακής εμπειρίας των μαθητών/τριών στο ΠΣ. Επίσης, προσφέρει πληροφορίες σε σημαντικά διδακτικά ερωτήματα, όπως «ποιοι είναι οι κεντρικοί στόχοι μάθησης», «ποια είναι η αφετηρία εκκίνησης», «προς τα πού θα μετακινηθεί η διδασκαλία» και «πώς επιτυγχάνεις τους μαθησιακούς στόχους που έχουν τεθεί». Ακόμη προσφέρει μια βάση για την άσκηση της διδακτικής πράξης, ορίζοντας σημαντικούς σταθμούς μάθησης (ενδιάμεσους και τελικούς). Αυτό που μαθαίνεται σε μια φάση επιτελείται σε ανώτερο επίπεδο στην αμέσως επόμενη, δηλαδή η μαθησιακή διαδικασία εξελίσσεται σε επίπεδα. Καθώς ο/η μαθητής/-τρια μετακινείται από επίπεδο σε επίπεδο, εργαζόμενος/-η ατομικά ή συλλογικά, οι γνώσεις, οι δεξιότητες και οι ικανότητες που αναπτύσσει διευρύνονται και αποκτούν συνοχή.

Δ. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΛΑΙΣΙΩΣΗ - ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

Για να επιτευχθούν οι στόχοι του ΠΣ, υιοθετούνται διδακτικές προσεγγίσεις που εστιάζουν στο μαθητοκεντρικό μοντέλο, με κύρια διδακτική μέθοδο τη διερευνητική διδασκαλία και μάθηση. Επιπρόσθετα, αξιοποιείται σημαντικός αριθμός διερευνητικών, βιωματικών, ομαδικών δραστηριοτήτων, εργαστηριακών ασκήσεων, καθώς και τα εργαλεία των ΤΠΕ. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι κοινωνίες του 21ου αιώνα χαρακτηρίζονται από ραγδαία ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας, σε ένα περιβάλλον οικονομικής και πολιτισμικής παγκοσμιοποίησης που επιφέρει πολυπλοκότητα και αβεβαιότητα, καθώς και σημαντικές αλλαγές στη δομή της απασχόλησης, οι προτεινόμενες δραστηριότητες και εργαστηριακές ασκήσεις έχουν σχεδιασθεί έτσι ώστε να:

α) ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα και τις δυνατότητες των μαθητών/-τριών αυτής της ηλικίας,

β) άπτονται της σύγχρονης ζωής σε ατομικό, τοπικό, εθνικό και ευρύτερο επίπεδο,

γ) διαμορφώνουν ένα ευρύ και ταυτόχρονα συνεκτικό πλαίσιο γνώσεων Χημείας,

δ) καλλιεργούν ικανότητες και δεξιότητες αναλυτικής, κριτικής, δημιουργικής και στρατηγικής σκέψης, επιστημονικής μεθοδολογίας, συνεργασίας, επικοινωνίας, υπευθυνότητας, αυτόνομης και δια βίου μάθησης κ.ά., οι οποίες αποτελούν ισχυρό εφόδιο ένταξης, δημιουργίας, ανάπτυξης και ευημερίας στις σύγχρονες κοινωνίες.

Ε. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Το ΠΣ, χωρίς να υποβαθμίζει την αθροιστική αξιολόγηση, εισάγει την αξιολόγηση για τη μάθηση, δηλαδή μορφές αξιολόγησης που έχουν ως πρώτη προτεραιότητά τους τη βελτίωση της μάθησης των μαθητών/-τριών. Πρόκειται για μορφή αξιολόγησης άρρηκτα συνδεδεμένης με τη διδασκαλία, η οποία πρέπει να διαρθρώνεται με τρόπο που θα παρέχει άμεσα πληροφορίες που θα λειτουργήσουν ανατροφοδοτικά προς:

α) τους/τις εκπαιδευτικούς, ώστε να τροποποιήσουν τη διδασκαλία τους, αν χρειάζεται, ή να εντοπίσουν ελλείψεις και γνωστικά εμπόδια σε μαθητές/-τριες και να τους παράσχουν άμεσα κατάλληλη υποστήριξη,

β) τους/τις μαθητές/-τριες ώστε να αποτιμήσουν τι έχουν καταφέρει και πώς το έχουν καταφέρει.

Στο πλαίσιο αυτό ο/η μαθητής/-τρια αποκτά ρόλο στην αξιολόγησή του/της μέσα από φύλλα αυτοαξιολόγησης, φύλλα ετεροαξιολόγησης και μέσα από τη δημιουργία ατομικού φάκελου.

Για την αξιολόγηση των μαθητών/-τριών κατά τη διάρκεια υλοποίησης μιας ομαδικής δραστηριότητας εισάγεται η λίστα παρατήρησης, η οποία έχει τη μορφή διαβαθμισμένων κριτηρίων και διευκολύνει τον/την εκπαιδευτικό να αξιολογήσει τους/τις μαθητές/-τριες, κυρίως, ως προς το επίπεδο των ικανοτήτων και δεξιοτήτων που παρουσιάζουν, «σκληρών» και «ήπιων».

ΣΤ. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ

Το παρόν Πρόγραμμα Σπουδών – πλην της Χημείας Γ΄ Λυκείου - θα εφαρμοστεί πιλοτικά - σε συνδυασμό με τα ισχύοντα Προγράμματα Σπουδών - σε όλα τα Πρότυπα και Πειραματικά Γενικά Λύκεια της χώρας κατά τα σχολικά έτη 2021-2022 και 2022-2023.

Από το σχολικό έτος 2023-2024 θα εφαρμοστεί στην Α΄ τάξη όλων των Γενικών Λυκείων της χώρας.

Από το σχολικό έτος 2024-2025 θα εφαρμοστεί στην Β΄ τάξη όλων των Γενικών Λυκείων της χώρας.

Από το σχολικό έτος 2025-2026 θα εφαρμοστεί στην Γ΄ τάξη όλων των Γενικών Λυκείων της χώρας.

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Αθήνα, 11 Νοεμβρίου 2021