Νομοθετικό Διάταγμα 104/1973 - ΦΕΚ 177/Α/16-8-1973

Περί ψυχικής υγιεινής και περιθάλψεως των ψυχικώς πασχόντων.

Άρθρον 1.
Ορισμός Ψυχιατρικών Καταστημάτων
1.Ψυχιατρικά Καταστήματα ή θεραπευτήρια ψυχικών νόσων και παθήσεων νοούνται κατά το παρόν Κρατικά Ιδρύματα ή ιδρύματα ιδιωτικού δικαίου ή ιδιωτικαί κλινικαί ων σκοπός είναι η πρόληψις, η διάγνωσις, η θεραπεία, η επίβλεψις ή η ανάρρωσις των ψυχικώς νοσούντων ή πασχόντων.
2.Άπαντα τα εμπίπτοντα εις την έννοιαν της προηγουμένης παραγράφου Ψυχιατρικά Καταστήματα ή θεραπευτήρια ψυχικών νόσων και παθήσεων τελούν υπό την εποπτείαν και τον έλεγχον του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών, επιφυλασσομένων των περί του Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής διατάξεων των Ν.Δ. 572/1970 και 1096/1972.

Άρθρον 2.
Τρόπος και προϋποθέσεις αναγνωρίσεως
Δι’ αποφάσεων του Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών, δημοσιευομένων δια της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, ρυθμίζονται τα της αναγνωρίσεως των εν άρθρ. 1 του παρόντος αναφερομένων Καταστημάτων ή θεραπευτηρίων ως ψυχιατρικών τοιούτων, ως επίσης και αι απαιτούμεναι προϋποθέσεις δια την κατά τα ως άνω αναγνώρισιν, εξαιρέσει των υπαγομένων εις τας διατάξεις του Ν.Δ. 2592/1953 «περί οργανώσεως της Ιατρικής Αντιλήψεως».

Άρθρον 3.
Κανονισμοί εσωτερικής λειτουργίας
1.Δια κανονισμών εσωτερικής λειτουργίας εκδιδομένων εντός έτους από της δημοσιεύσεως του παρόντος δια τα λειτουργούντα ή μέλλοντα να λειτουργήσουν Κρατικά Ψυχιατρικά Ιδρύματα ή ιδρύματα ιδιωτικού δικαίου ή ιδιωτικάς κλινικάς, εγκρινομένων υπό του Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών και δημοσιευομένων δια της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως ρυθμίζονται εν γένει τα της εσωτερικής λειτουργίας αυτών.
2.Οι κατά τ’ ανωτέρω κανονισμοί συντάσσονται (υπό του Διοικητικού Συμβουλίου) επί τη βάσει υποδείγματος του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών ενιαίου δια τα Κρατικά Ψυχιατρικά Ιδρύματα, τα ιδρύματα ιδιωτικού δικαίου και τας ιδιωτικάς κλινικάς αντιστοίχως.

Άρθρον 4.
Εισαγωγή και έξοδος νοσούντων ή πασχόντων.
Δι’ αποφάσεων του Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών δημοσιευομένων δια της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως ρυθμίζονται τα της εισαγωγής και εξόδου των εις τα εν άρθρω 1 Καταστήματα των ψυχικώς νοσούντων ή πασχόντων εξαιρέσει των δια δικαστικών αποφάσεων ή διατάξεων δικαστικών αρχών εγκλειομένων εις αυτά, ως και των εμπιπτόντων εις τας διατάξεις του επομένου άρθρου του παρόντος, τα της νοσηλείας των, της καταβολής ή μη νοσηλίων ως και πάσα συναφής λεπτομέρεια. (Σχετ.: Υ.Α.Γ2β/3036/1973 - ΦΕΚ 1523/Β/31.12.1973)

Άρθρον 5.
Επικίνδυνοι ψυχοπαθείς
1.Εν κατεπειγούση περιπτώσει όταν ο πάσχων είναι επικίνδυνος εις την δημοσίαν τάξιν ή προσωπικήν ασφάλειαν των πολιτών, ή δι’ εαυτόν, δύνανται να αιτήσωσι την κατόπιν ητιολογημένης ιατρικής πιστοποιήσεως άμεσον εισαγωγήν ή διακομιδήν αυτού εις Νοσοκομείον ή κλινικήν ψυχικών νόσων, ο σύζυγος ή η σύζυγος, πας συγγενής εξ αίματος μέχρι του δευτέρου βαθμού, ο επίτροπος, ο προσωρινός διαχειριστής, ο διευθυντής του Νοσοκομείου όπου νοσηλεύεται ή προσήχθη ο πάσχων, ο εισαγγελεύς ή η αστυνομική αρχή.
Η αίτησις υποβάλλεται εις την αρμοδίαν αστυνομικήν ή εισαγγελικήν αρχήν, η δε μεταφορά του πάσχοντος εις το Νοσοκομείον ψυχικών νόσων ενεργείται μερίμνη της αστυνομικής αρχής, μετ’ απόφασιν του Εισαγγελέα.
2.Ο Διευθυντής του Νοσηλευτικού Ιδρύματος υποχρεούται να δεχθή τον πάσχοντα κατόπιν συμφώνου γνώμης του διευθυντού ιατρού ή του νομίμου αυτού αναπληρωτού, εφ’ όσον πιστοποιήση την επείγουσαν ανάγκην νοσηλείας.
3.Ο ούτως εισαχθείς εις Νοσοκομείον ή κλινικήν ψυχικών νόσων αφίεται ελεύθερος ευθύς ως παύση να είναι επικίνδυνος μετά προηγουμένην βεβαίωσιν του οικείου διευθυντού ιατρού ή του νομίμου αναπληρωτού του οπωσδήποτε όμως εντός μηνός από της εισόδου του, εκτός εάν εν τω μεταξύ συντρέχουν προϋποθέσεις ακουσίας νοσηλείας αυτού.

Άρθρον 6.
Παιδοψυχιατρικά Καταστήματα
1.Δια κοινής αποφάσεως των Υπουργών Κοινωνικών Υπηρεσιών και Οικονομικών, δημοσιευομένης δια της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, δύναται:
α)Να ιδρυθή ίδιον νευρολογικόν ή ψυχιατρικόν Τμήμα δια παίδας και εφήβους παρά Γενικώ Νοσοκομείω άνω των τριακοσίων κλινών, ή παρά Νοσοκομείω Παίδων άνω των πεντήκοντα κλινών.
β)Να ιδρύωνται θεραπευτικά παιδαγωγικά Κέντρα ημέρας ή νυκτός.
Εις τα Κέντρα ταύτα γίνονται δεκτοί ανήλικοι ανήκοντες εις οιανδήποτε ψυχοπαθολογικήν κατηγορίαν της παιδικής και εφηβικής ηλικίας αντιστοίχως 3-12 και 13-17 ετών.
Εις τα ως άνω Κέντρα ή κεχωρισμένως τούτων δύναται να λειτουργή και Οικοτροφείον δι’ εσωτερικούς εφήβους.
γ)Να ιδρύωνται εις τας έδρας των Νομών και εις Νοσηλευτικά Ιδρύματα ή Θεραπευτήρια Δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου ή και αλλαχού ιατρεία ψυχικής υγιεινής δια την ψυχοβιολογικήν έρευναν παίδων και εφήβων.
Τα ως είρηται ιατρεία συμπληρούνται σταδιακώς δια συστάσεως ιατροπαιδαγωγικών σταθμών.
2.Δια των αυτών ως άνω υπουργικών αποφάσεων καθορίζονται οι όροι ιδρύσεως και λειτουργίας τόσον των Νοσηλευτικών Ιδρυμάτων ή Θεραπευτηρίων Δημοσίου όσον και των υπό των ιδιωτών ιδρυομένων θεραπευτικών Κέντρων ημέρας ή νυκτός ως και η σύνθεσις του προσωπικού των εν τω παρόντι αναφερομένων θεραπευτηρίων, τμημάτων, κέντρων, οικοτροφείων, ιατρείων και σταθμών ως επίσης και πάσα άλλη συναφής λεπτομέρεια.

Άρθρον 7.
Ιατροπαιδαγωγικοί Σταθμοί.
1.Οι υπό του εδαφ. γ΄ της παρ. 1 του προηγουμένου άρθρου προβλεπόμενοι ιατροπαιδαγωγικοί σταθμοί δύνανται να ιδρύωνται και υπό ιδιωτών δι’ αποφάσεως του Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών.
Οι σταθμοί ούτοι τελούν υπό την εποπτείαν και τον έλεγχον του Υπουργού των Κοινωνικών Υπηρεσιών, όστις δικαιούται να διατάξη την διακοπήν λειτουργίας τινός τούτων, οσάκις διαπιστώση ότι λειτουργεί πλημμελώς.
2.Οι ιατροπαιδαγωγικοί σταθμοί, πλην των υπό των ιδιωτών ιδρυομένων υποχρεούνται όπως εξετάζουν παίδας και εφήβους πεμπομένους υπό των δικαστηρίων ανηλίκων ως και των παρά τοις Πρωτοδικείοις εδρευουσών εταιρειών προστασίας ανηλίκων.
3.Αι διατάξεις των άρθρων 2, 3 και 4 του παρόντος εφαρμόζονται και επί των υπό του άρθρου 6 και του παρόντος προβλεπομένων παιδοψυχιατρικών Καταστημάτων και ιατροπαιδαγωγικών σταθμών.

Άρθρον 8.
Στατιστικά στοιχεία
Τα Νοσοκομεία Ψυχικών Νόσων ως και πάντα τα εν τω παρόντι Νόμω αναφερόμενα καταστήματα υποχρεούνται, όπως κατά τακτά χρονικά διαστήματα καθοριζόμενα δι’ αποφάσεως του Υπουργού Κοινωνικών Υπηρεσιών δημοσιευομένης δια της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως υποβάλλουν εις την αρμοδίαν Δ/νσιν του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών τα υπό ταύτης εκάστοτε αιτούμενα, επί τη βάσει υποδειγμάτων ,στατιστικά στοιχεία.

 Άρθρον 9.
Αποκατάστασις ψυχικώς πασχόντων
1.Η αποκατάστασις ψυχικώς πασχόντων, συνισταμένη εις την παρακολούθησιν, θεραπείαν, και κοινωνικήν προσαρμογήν αυτών διενεργείται εις τα κατ’ άρθρα 1,6 και 7 του παρόντος προβλεπόμενα Καταστήματα.
2.Ψυχικώς πάσχοντες και αναπροσαρμοσθέντες κοινωνικώς δύνανται να αποκατασταθούν επαγγελματικώς προσλαμβανόμενοι υπό δοκιμασίαν εν καταλλήλω εργασία, το πολύ επί ετός, κατά παρέκκλισιν των ισχυουσών διατάξεων περί σχέσεως εργασίας.
Η διαδικασία προσλήψεως, τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα των προσλαμβανομένων, η αμοιβή τούτων, η διαδικασία λύσεως ή παρατάσεως της συμβάσεως εργασίας ως και πάσα συναφής λεπτομέρεια ρυθμίζεται δια κοινών αποφάσεων των Υπουργών Κοινωνικών Υπηρεσιών και Εθνικής Οικονομίας, Τομεύς Απασχολήσεως, δημοσιευομένων δια της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως.
3.Εν περιπτώσει υποτροπής της ψυχικής παθήσεως ή συμπεριφοράς του πάσχοντος εργαζομένου, ασυμβιβάστου ή καθιστώσης δυσχερή την ομαλήν λειτουργίαν της επιχειρήσεως, διαπιστουμένης υπό ψυχιάτρου έχοντος την δημοσίαν υπαλληλικήν ιδιότητα, ο εργοδότης δικαιούται εντός του ως άνω ορίου του έτους να καταγγείλη την μετ’ αυτού σύμβασιν εργασίας, άνευ τηρήσεως των υπό του Νόμου 2112/1920 «περί υποχρεωτικής καταγγελίας συμβάσεως εργασίας ιδιωτικών υπαλλήλων» ως ετροποποιήθη μεταγενεστέρως προβλεπομένων διατυπώσεων και υποχρεώσεων.
4.Αν η καταγγελία της συμβάσεως ήθελε χωρήσει μετά την πάροδον του πρώτου από της προσληψεως έτους, το διάστημα τούτο θα προσμετρήται ως διαδραμόν εν εργασία χρόνος, προς υπολογισμόν της αποζημιώσεως.

Άρθρον 10.
Λέσχαι ψυχαγωγίας - Κυλικεία
1.Παρ’ εκάστω Νοσοκομείω ή Κλινική Ψυχικών Νόσων λειτουργεί Λέσχη δια την ψηχαγωγίαν και προς διευκόλυνσιν της κοινωνικής αναπροσαρμογής των ψυχικώς πασχόντων δι’ ης επιδιώκεται η βαθμιαία εξοικείωσις αυτών εις τον κοινωνικόν βίον.
2.Εν τη ανωτέρω λέσχη λειτουργεί κυλικείον, υπ’ ευθύνη του ιδρύματος, εξυπηρετούμενον υπό των ασθενών.

Άρθρον 11.
Σχολαί νοσοκόμων ψυχικής υγιεινής
1.Δια Π.Δ/των εκδιδομένων προτάσει των Υπουργών Κοινωνικών Υπηρεσιών και Οικονομικών δύνανται να ιδρύωνται παρά τοις Νοσοκομείοις ψυχικών νόσων σχολαί βοηθών νοσοκόμων ψυχικής υγιεινής μονοετούς φοιτήσεως.
2.Οι όροι ιδρύσεως και λειτουργίας, η σύνθεσις του διδακτικού προσωπικού και η διδακτέα ύλη των εν τη προηγουμένη παραγράφω, αναφερομένων σχολών, καθορίζονται δια των αυτών ως άνω Π.Δ/των.
 
Άρθρον 12.
Άρνησις παραλαβής προσώπων μη χρηζόντων νοσηλείας
1.Υπόχρεοι κατά τας κειμένας διατάξεις προς διατροφήν ή περίθαλψιν νοσηλευομένων προσώπων και απομακρυνομένων εκ Νοσοκομείων ή Κλινικών Ψυχικών Νόσων, αρνούμενοι όπως παραλάβουν τ’ ανωτέρω πρόσωπα καίτοι προς τούτο εγγράφως εκλήθησαν υπό της διευθύνσεως τιμωρούνται δια ποινής φυλακίσεως μέχρις εξ μηνών υποχρεούμενοι άμα και εις καταβολήν νοσηλίων υπέρ του νοσοκομείου ή της κλινικής, από του εν τη εγγράφω προσκλήσει τιθεμένου χρόνου.
2.Τ’ ανωτέρω εφαρμόζονται αναλόγως και ως προς τους έχοντας την επιμέλειαν ακουσίως εισαχθέντων αχειραφέτων ανηλίκων και τους επιτρόπους απηγορευμένων.

Άρθρον 13.
Κυρώσεις
1.Πάσα παράβασις των υπό, του παρόντος Νόμου ή των κατ’ εξουσιοδότησιν τούτου εκδιδομένων εκάστοτε Π.Δ/των ή υπουργικών αποφάσεων επιβαλλομένων υποχρεώσεων συνεπάγεται δια μεν τας Ιδιωτικάς Κλινικάς πρόστιμον μέχρι 50.000 δραχ. εν υποτροπή δε και πρόσκαιρον ή οριστικήν διακοπήν της λειτουργίας δια δε τους ιατρούς και νοσοκόμους πρόσκαιρον μέχρι τριών μηνών απαγόρευσιν ασκήσεως του επαγγέλματος.
2.Αι ανωτέρω κυρώσεις, επιβάλλονται δι’ αποφάσεως των κατά τας κειμένας διατάξεις αρμοδίων οργάνων.

Άρθρον 14.
Καταργούμεναι διατάξεις
Από της ισχύος του παρόντος παύουν ισχύοντες:
α)Ο Νόμος ΨΜΒ΄ 1862 «περί συστάσεως Φρενοκομείων».
β)Ο Νόμος 4741 του 1930 περί οργανώσεως του Δημοσίου Ψυχιατρείου Κερκύρας πλην του άρθρου 12 αυτού «Περιουσία του Δημ. Ψυχιατρείου Κερκύρας», όπερ διατηρείται εν ισχύϊ.
γ)Ο Νόμος 6077 του 1934 «περί οργανώσεως των Δημοσίων Ψυχιατρείων».
δ)Πάσα διάταξις αντικειμένη τω παρόντι.

Άρθρον 15.
Έναρξις ισχύος
Η ισχύς του παρόντος άρχεται από της δημοσιεύσεως αυτού δια της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως.

Εν Αθήναις τη 11 Αυγούστου 1973