Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής της Α’ τάξης Γενικού Λυκείου.

---

Υπουργική Απόφαση Αριθμ. 160510/Δ2/2021

ΦΕΚ 5879/Β/15-12-2021

Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής της Α’ τάξης Γενικού Λυκείου.

Η ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Έχοντας υπόψη:

1. Την περ. α της παρ. 2 του άρθρου 42 του ν. 4186/2013 «Αναδιάρθρωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και λοιπές διατάξεις» (Α’ 193).

2. Την υποπ. ββ της περ. α της παρ. 3 του άρθρου 2 του ν. 3966/2011 «Θεσμικό πλαίσιο των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων, Ίδρυση Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Οργάνωση του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» και λοιπές διατάξεις» (Α’ 118).

3. Το άρθρο 175 του ν. 4823/2021 «Αναβάθμιση του Σχολείου, ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και άλλες διατάξεις» (Α’ 136).

4. Το άρθρο 90 του κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα Κυβερνητικά όργανα (π.δ. 63/2005, Α’ 98), το οποίο διατηρήθηκε σε ισχύ με την παρ. 22 του άρθρου 119 του ν. 4622/2019 (Α’ 133).

5. Το π.δ. 81/2019 «Σύσταση, συγχώνευση, μετονομασία και κατάργηση Υπουργείων και καθορισμός των αρμοδιοτήτων τους - Μεταφορά υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων μεταξύ Υπουργείων» (Α’ 119).

6. Το π.δ. 84/2019 «Σύσταση και κατάργηση Γενικών Γραμματειών και Ειδικών Γραμματειών/Ενιαίων Διοικητικών Τομέων Υπουργείων» (Α’ 123).

7. Το π.δ. 2/2021 «Διορισμός Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» (Α’ 2).

8. Την υπό στοιχεία 168/Υ1/08-01-2021 απόφαση του Πρωθυπουργού και της Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων «Ανάθεση αρμοδιοτήτων στην Υφυπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, Ζωή Μακρή» (Β’ 33).

9. Την υπό στοιχεία 104671/ΓΔ4/27-09-2021 απόφαση της Υφυπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων «Πιλοτική Εφαρμογή Προγραμμάτων Σπουδών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση» (Β’ 4003).

10. Τις υπ’ αρ. 55/14-10-2021, 56/21-10-2021 και 62/

18-11-2021 πράξεις του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής.

11. Το γεγονός ότι από την παρούσα απόφαση δεν προκαλείται δαπάνη, σύμφωνα με την υπό στοιχεία Φ.1/Γ/781/153385/B1/26-11-2021 εισήγηση του άρθρου 24 του ν. 4270/2014 (Α’ 143) της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, αποφασίζουμε:

 

Άρθρο μόνον

Το Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής της Α’ τάξης Γενικού Λυκείου ορίζεται ως εξής:

Α. ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Το μάθημα Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή ως γνωστικό αντικείμενο διδάσκεται στην Α’ τάξη Λυκείου. Eπιχειρεί την εξοικείωση και την κριτική προσέγγιση των μαθητών/-τριών με την οικονομική, κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα μέσω ερευνητικών ερωτημάτων, δραστηριοτήτων και διαδικασιών.

Ως σχολικό μάθημα αποσκοπεί στην εμπλοκή των μαθητών/-τριών σε διαδικασίες μέσω των οποίων θα αποκτήσουν γνώσεις, θα καλλιεργήσουν στάσεις και δεξιότητες, έτσι ώστε να γίνουν υπεύθυνοι, ενεργοί, δημοκρατικοί πολίτες, άνθρωποι με κριτική ικανότητα και δημιουργική δράση. Οι γνώσεις που θα αποκτήσουν στηρίζονται στον άξονα της σχέσης αλληλεπίδρασης και αλληλεξάρτησης αφενός μεταξύ ατόμου και κοινωνίας και αφετέρου μεταξύ ατόμου και επιμέρους κοινωνιών και της διεθνούς κοινότητας. Η καλλιέργεια αξιών και η υιοθέτηση νοοτροπιών και στάσεων σχετίζονται άμεσα με συμπεριφορές που αρμόζουν στη σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία και αφορούν την ενεργή, συμμετοχική, δημοκρατική κοινωνική συμπεριφορά με ατομική ευθύνη και κριτικό πνεύμα σε θέματα κοινωνικής συνοχής, ειρηνικής συνύπαρξης, συνεργασίας, αλληλεγγύης, ελευθερίας, ισότητας, κοινωνικής δικαιοσύνης και σεβασμού της ετερότητας.

Β. ΣΚΟΠΟΘΕΣΙΑ

Σκοπός

Το μάθημα Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή Α’ Λυκείου έχει σκοπό να διαμορφώσει έναν ελεύθερο και υπεύθυνο δημοκρατικό πολίτη, που θα κατανοεί την έννοια της δημοκρατίας, θα την υπερασπίζεται και θα σέβεται την ελευθερία έκφρασης της γνώμης. Επίσης, αποσκοπεί στο να κάνει τους/τις μαθητές/-τριες ικανούς/-ές:

- να αντιληφθούν τους βασικούς θεσμούς οργάνωσης της κοινωνίας και της πολιτείας,

- να κατανοήσουν πώς διαμορφώνονται και εκδηλώνονται οι διάφορες πολιτικές νοοτροπίες των ανθρώπων στη σύγχρονη κοινωνία, ώστε να αναπτύξουν ικανότητα ενσυναίσθησης, μετριοπάθεια και κριτική σκέψη,

- να αναπτύξουν ορθολογική πολιτική σκέψη, ώστε να μπορούν να συμμετέχουν ως ενεργοί δημοκρατικοί πολίτες στο τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο γίγνεσθαι.

- να αναγνωρίζουν και να υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα,

- να κατανοήσουν τη σημασία των αρχών της ακεραιότητας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας και να συνειδητοποιήσουν την αναγκαιότητα ενίσχυσης των προσωπικών ηθικών αξιών τους και την ικανότητά τους να ενεργούν με βάση αυτές.

- να συλλογιστούν πώς ο/η καθένας/-μία μπορεί να ηγηθεί, να πρωτοστατήσει, να καινοτομήσει στην προσπάθεια για την επικράτηση των ηθικών αξιών για την προώθηση της ευημερίας όλων.

Ειδικοί σκοποί

- Η αξιοποίηση εννοιών και ερευνητικών εργαλείων των κοινωνικών επιστημών με σκοπό την κατανόηση της δυναμικής αλληλεξάρτησης της κοινωνίας, της οικονομίας, της πολιτείας και των αρχών του Δικαίου.

- Η συναίσθηση ότι αποτελούν μέλη μιας κοινότητας, έχοντας, ταυτόχρονα, δικαιώματα, υποχρεώσεις και καθήκοντα.

- Η συνειδητοποίηση ότι η δική τους ευζωία είναι συνδεδεμένη με την ευμάρεια της κοινότητας στην οποία μετέχουν.

- Η ανάπτυξη αυτογνωσίας και ικανότητας κριτικής εμβάθυνσης στα κοινωνικά και πολιτικά φαινόμενα.

- Η απόκτηση των απαραίτητων γνώσεων για βασικούς θεσμούς της κοινωνίας και της πολιτείας και η εξοικείωση με τη λειτουργία τους.

- Η ευαισθητοποίηση για την αντιμετώπιση κοινωνικών και πολιτικών προβλημάτων.

- Η συνειδητοποίηση της αξίας του διαλόγου, ώστε να μάθουν να ακούν και να σέβονται τις διαφορετικές απόψεις.

- Η καλλιέργεια δεξιοτήτων ενεργητικής ακρόασης, ανάπτυξης επιχειρηματολογίας και συνεργασίας.

- Η κατανόηση του δημόσιου συμφέροντος ως διαφορετικού από τα κάθε είδους άλλα ιδιοτελή συμφέροντα.

- Η καλλιέργεια και η προώθηση της εμπιστοσύνης και της αλληλεγγύης μεταξύ τους.

Το μάθημα Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή Α’ Λυκείου έχει στόχο οι μαθητές/-τριες να γίνουν ικανοί/-ές:

- Να συνειδητοποιήσουν τη δυνατότητα του ανθρώπου να συνδιαμορφώνει τους θεσμούς ελεύθερα αλλά και υπεύθυνα.

- Να διακρίνουν την εθνική πολιτική κοινότητα από την παγκόσμια κοινότητα.

- Να εξηγούν τη λειτουργία της κοινωνικοποίησης και της πολιτικοποίησης.

- Να κατανοήσουν τον ρόλο των ΜΜΕ και των ευρέων κοινωνικών δικτύων επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης.

- Να αναγνωρίζουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων από το ατομικό μέχρι και το νομοθετικό επίπεδο.

- Να κατανοήσουν τη σχέση πολιτεύματος - κράτους - πολιτικής κοινότητας.

- Να χαρακτηρίζουν την οργάνωση της πολιτείας.

- Να κατανοήσουν τη λογική της αειφόρου ανάπτυξης και της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.

- Να προσεγγίζουν τη μετανάστευση ως σύνθετο οικονομικό, δημογραφικό, πολιτισμικό και πολιτικό φαινόμενο.

- Να αναλύουν κοινωνικά προβλήματα (κοινωνικός αποκλεισμός, φτώχεια, βία κ.ά.), τα οποία εμποδίζουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε συλλογικούς πόρους και διαδικασίες, και να αναζητούν τρόπους αντιμετώπισής τους.

Γ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ - ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ

Οι Θεματικές Eνότητες του μαθήματος Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή της Α’ τάξης Λυκείου αναπτύσσονται στα εξής Θεματικά Πεδία:

- Ο ελεύθερος, υπεύθυνος και ενεργός πολίτης

- Η λήψη αποφάσεων

- Η ένταξη του ατόμου στην κοινωνία και την πολιτεία

- Η κοινωνία των πολιτών

- Πολίτευμα - Κράτος - Νοοτροπίες - Κοινωνία

- Οργάνωση της πολιτείας και έννομη τάξη

- Η αειφορία ως μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής οργάνωσης

- Μετανάστευση και προσφυγικό ζήτημα

- Κοινωνικά προβλήματα

Δ. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΛΑΙΣΙΩΣΗ - ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

Το μάθημα Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή Α’ Λυκείου, λόγω του περιεχομένου του, χρειάζεται μια συνολική και συνθετική θεώρηση. Είναι μάθημα που προσφέρεται για ουσιαστικό διάλογο, αλλά και για διερευνητική και βιωματική μάθηση.

Ο/Η εκπαιδευτικός είναι συνεργάτης και διευκολυντής της ομάδας/τάξης. Ενθαρρύνει και βοηθά τους/τις μαθητές/-τριες να κατανοούν, να ερευνούν, να συμμετέχουν στη διαδικασία της μάθησης, συνδέοντας τη σχολική γνώση με την εκτός σχολείου πραγματικότητα και εφαρμόζοντας, όπου κρίνεται απαραίτητο, διαφοροποιημένη διδασκαλία.

Τα θέματα πρέπει να προσεγγίζονται με συμμετοχικές και βιωματικές μεθόδους, που δίνουν τη δυνατότητα προώθησης της ανακαλυπτικής μάθησης και καλλιεργούν ικανότητες, δεξιότητες και στάσεις, όπως αυτές που αναφέρονται στους στόχους και στις δραστηριότητες του ΠΣ.

Ειδικότερα, οι μέθοδοι και οι τεχνικές διδασκαλίας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο μάθημα Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή της Α’ τάξης Λυκείου αναπτύσσονται στον Οδηγό Εκπαιδευτικού.

Ε. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Η αξιολόγηση του/της μαθητή/-τριας γίνεται με τους τρόπους που ορίζει η εκπαιδευτική νομοθεσία και αξιοποιεί όλα τα είδη ερωτήσεων.

- Αντικειμενικού τύπου

• Σωστού-Λάθους

• Πολλαπλής επιλογής

• Αντιστοίχισης

• συμπλήρωσης κενού/-ών

• συμπλήρωσης εννοιολογικού χάρτη

- Ερωτήσεις (σύντομης ή εκτενέστερης) ανάπτυξης στις οποίες περιλαμβάνονται και ερωτήσεις κρίσεως με αιτιολόγηση.

Είναι χρήσιμο, όμως, στο μέτρο που το επιτρέπει το περιεχόμενο της ύλης, να αξιοποιηθούν και ερωτήσεις που να καλούν τον/τη μαθητή/-τρια να κάνει σύγκριση μεταξύ φαινομένων, καταστάσεων, διαδικασιών, λειτουργιών, επιστημονικών ή ερευνητικών ευρημάτων και θέσεων-απόψεων-γνωμών. Διότι η συγκριτική αντίληψη και η συγκριτική αξιολόγηση-αποτίμηση είναι ίσως οι ικανότερες, αν όχι, τελικά, οι μόνες ικανές, να καλλιεργήσουν την κριτική σκέψη και εν γένει τις νοητικές λειτουργίες.

Επίσης, είναι δυνατόν να αξιοποιηθούν και κάποιες συνδυαστικές ερωτήσεις - δηλαδή ερωτήσεις που απαντώνται μόνο με συσχέτιση γνώσεων και πληροφοριών αντλούμενων από δύο (ή περισσότερα) (υπο)κεφάλαια που δεν είναι διαταγμένα στη διδασκόμενη ύλη με συνεχή τρόπο μεταξύ τους (οπότε το ένα δεν αποτελεί με κανέναν τρόπο «συνέχεια» του άλλου).

Είναι, επιπλέον, σκόπιμο η αξιολόγηση του/της μαθητή/-τριας να βασίζεται τόσο στην επίδοσή του/της, όσο και στη συμμετοχή και συμβολή του/της (με ερωτήσεις ή απαντήσεις) στη διεξαγωγή του μαθήματος, αλλά και στα ομαδικά πρότζεκτ, τις δραστηριότητες που πραγματοποιούνται μέσα στην τάξη και τις συλλογικές δράσεις που λαμβάνουν χώρα εκτός της σχολικής τάξης, υπό τον όρο να μην είναι (οι τελευταίες) προαιρετικές ή/και εθελοντικές. Σε αυτές τις περιπτώσεις αξιολογείται και ο βαθμός και ο τρόπος συμμετοχής του/της στις ομαδικές «εργασίες» στις οποίες μετείχε - π.χ. αν και κατά πόσο μετείχε με γόνιμο τρόπο, αν συνέβαλε στην παραγωγή-δημιουργία της εργασίας κ.τ.λ.

Τέλος, προτείνεται και η εμπλοκή των μαθητών/-τριών σε διαδικασίες ατομικής και συλλογικής αξιολόγησης των μαθησιακών τους αποτελεσμάτων, οι οποίες αξιοποιούν τις εξής τεχνικές σύγχρονης αξιολόγησης: αυτοαξιολόγηση, χρήση φύλλων περιγραφικής αξιολόγησης, ρουμπρίκες, ετεροαξιολόγηση από συμμαθητές/-τριες, ή και φάκελος μαθητή/-τριας.

Το μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής της Α’ τάξης Γενικού Λυκείου αντιστοιχεί στο μάθημα της Πολιτικής Παιδείας (Οικονομία, Πολιτικοί Θεσμοί και Αρχές Δικαίου και Κοινωνιολογία) της Α’ τάξης Γενικού Λυκείου του Ωρολογίου Προγράμματος των μαθημάτων των Α’, Β’ και Γ’ τάξεων του Ημερήσιου Γενικού Λυκείου (υπό στοιχεία 94196/Δ2/29-07-2021 υπουργική απόφαση - Β’ 3791 και υπό στοιχεία 94201/Δ2/29-07-2021 υπουργική απόφαση - Β’ 3540).

Το παρόν Πρόγραμμα Σπουδών θα εφαρμοστεί πιλοτικά - σε συνδυασμό με τα ισχύοντα Προγράμματα Σπουδών - σε όλα τα Πρότυπα και Πειραματικά Γενικά Λύκεια της χώρας κατά τα σχολικά έτη 2021-2022 και 2022-2023. Από το σχολικό έτος 2023-2024 θα εφαρμοστεί στην Α’ τάξη όλων των Γενικών Λυκείων της χώρας.

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Αθήνα, 8 Δεκεμβρίου 2021