Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής στις Ε' και Στ' τάξεις του Δημοτικού Σχολείου.

---

Υπουργική Απόφαση Αριθμ. 162512/Δ1/2021

ΦΕΚ 5940/Β/16-12-2021

Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής στις Ε' και Στ' τάξεις του Δημοτικού Σχολείου.

Η ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ

ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Έχοντας υπόψη:

1.Τις διατάξεις:

1.1.της περ. ε της παρ. 11 του άρθρου 4 του ν. 1566/ 1985 (Α' 167), σε συνδυασμό με τις διατάξεις των παρ. 1, 2 του άρθρου 7 του ν. 2525/1997 «Ενιαίο Λύκειο, πρόσβαση των αποφοίτων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και άλλες διατάξεις» (Α' 188),

1.2.της υποπ. ββ της περ. α της παρ. 3 του άρθρου 2 του ν. 3966/2011 «Θεσμικό πλαίσιο των Πρότυπων Πειραματικών Σχολείων, Ίδρυση Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Οργάνωση του Ινστιτούτου Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ και λοιπές διατάξεις» (Α' 118),

1.3.του άρθρου 175 του ν. 4823/2021 «Αναβάθμιση του σχολείου, ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών και άλλες διατάξεις» (Α' 136),

1.4.του άρθρου 90 του Κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα κυβερνητικά όργανα (π.δ. 63/2005 Α' 98), το οποίο διατηρήθηκε σε ισχύ με την παρ. 22 του άρθρου 119 του ν. 4622/2019 (Α' 133),

1.5.του π.δ. 81/2019 «Σύσταση, συγχώνευση, μετονομασία και κατάργηση Υπουργείων και καθορισμός των αρμοδιοτήτων τους Μεταφορά υπηρεσιών και αρμοδιοτήτων μεταξύ Υπουργείων» (Α' 119),

1.6.του π.δ. 84/2019 «Σύσταση και κατάργηση Γενικών Γραμματειών και Ειδικών Γραμματειών / Ενιαίων Διοικητικών Τομέων Υπουργείων» (Α' 123),

1.7.του π.δ. 2/2021 «Διορισμός Υπουργών, Αναπληρωτών Υπουργών και Υφυπουργών» (Α' 2).

2.Την υπό στοιχεία 168/Υ1/8.1.2021 κοινή απόφαση του Πρωθυπουργού και της Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων «Ανάθεση αρμοδιοτήτων στην Υφυπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, Ζωή Μακρή» (Β' 33).

3.Την υπό στοιχεία 104671/ΓΔ4/27.9.2021 απόφαση της Υφυπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων «Πιλοτική Εφαρμογή Προγραμμάτων Σπουδών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση» (Β' 4003).

4.Τις υπ' αρ. 55/14.10.2021 και 56/21.10.2021 πράξεις του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής.

5.Το γεγονός ότι από την παρούσα απόφαση δεν προκαλείται δαπάνη σε βάρος του τακτικού προϋπολογισμού του Υ.ΠΑΙ.Θ. σύμφωνα με την υπό στοιχεία Φ.1/Γ/806/157995/Β1/6.12.2021 εισήγηση της Γενικής Διεύθυνσης Οικονομικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, αποφασίζουμε:

Το Πρόγραμμα Σπουδών για το μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής στις Ε' και Στ' τάξεις του Δημοτικού Σχολείου ορίζεται ως εξής

Α. ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Η Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή ως γνωστικό αντικείμενο που εντάσσεται στο Δημοτικό Σχολείο συνεισφέρει στην ανάπτυξη γνώσεων, στάσεων, αξιών και δεξιοτήτων στους μαθητές και στις μαθήτριες προκειμένου να ενεργούν ως υπεύθυνοι δημοκρατικοί πολίτες που θα συμμετέχουν πλήρως στον δημόσιο και τον ιδιωτικό βίο, κατανοώντας τις κοινωνικές και πολιτικές έννοιες και δομές, καθώς και τις παγκόσμιες εξελίξεις και τη βιωσιμότητα.

Η Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή αποτελεί μια βιωματική διαδικασία κατανόησης του εαυτού ως μέλους διαφόρων κοινωνικών ομάδων και των ρόλων που απορρέουν από αυτές, με στόχο τη διαμόρφωση και την καλλιέργεια όλων εκείνων των δεξιοτήτων που χαρακτηρίζουν έναν ενεργό δημοκρατικό πολίτη. Ως μορφωτικό αγαθό αποσκοπεί στην εμπλοκή των μαθητών και των μαθητριών σε διαδικασίες μέσω των οποίων θα αποκτήσουν γνώση των αρχών, των κανόνων και των θεσμών λειτουργίας του δημοκρατικού πολιτεύματος, θα καλλιεργήσουν στάσεις και δεξιότητες, έτσι ώστε να γίνουν υπεύθυνοι, ενεργοί, δημοκρατικοί πολίτες, άνθρωποι με κριτική ικανότητα και δημιουργική δράση. Το μάθημα επιδιώκει την ενεργή, συμμετοχική συμπεριφορά με ατομική ευθύνη και κριτικό πνεύμα σε θέματα κοινωνικής συνοχής, ειρηνικής συνύπαρξης, συνεργασίας, αλληλεγγύης, ελευθερίας, ισότητας, κοινωνικής δικαιοσύνης, αποδοχής της ετερότητας και σεβασμού στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον.

 

Β. ΣΚΟΠΟΘΕΣΙΑ

Γενικός σκοπός του μαθήματος της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής είναι η ανάπτυξη αξιών, γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων στους/στις μαθητές/τριες, έτσι ώστε να γίνουν ενεργοί δημοκρατικοί πολίτες με κριτική ικανότητα και συμμετοχική δράση. Πολίτες που συμμετέχουν αποτελεσματικά σε μια δημοκρατική κουλτούρα εμπιστοσύνης και συνεργασίας, δεσμεύονται έναντι του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επιλύουν ειρηνικά τις συγκρούσεις, αναγνωρίζουν και σέβονται τη διαφορετικότητα, εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους και αποδέχονται τις αποφάσεις που λαμβάνονται από πλειοψηφίες, συμμετέχουν σε δημοκρατικές διαδικασίες μέσα σε πολιτισμικά ποικιλόμορφες κοινωνίες.

Βασικό σκοπό του μαθήματος της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής του Δημοτικού Σχολείου αποτελεί η ενδυνάμωση της δημοκρατικής ταυτότητας των μαθητών και των μαθητριών και η ανάπτυξη της δημοκρατικής συνείδησης και δράσης τους σε μια μετανεωτερική κοινωνία, που με δεξιότητες σχετικές με την κριτική σκέψη, τη δημιουργική φαντασία, τη λογική ανάλυση και τη συναισθηματική επίγνωση, να έχουν τη δυνατότητα, κατανοώντας και ερμηνεύοντας τα γεγονότα της κοινωνικής πραγματικότητας πραγματολογικά, επιστημονικά, αλλά και ιδεολογικά, να συμμετέχουν ως ενεργοί πολίτες στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.

Πιο συγκεκριμένα με το μάθημα της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες να συνειδητοποιήσουν ότι:

όλοι μας είμαστε μέλη διαφόρων ομάδων, στις οποίες αναλαμβάνουμε συγκεκριμένους και διακριτούς ρόλους,

ο άνθρωπος είναι φύσει κοινωνικό ον, που συγκροτείται μέσα από τη συμμετοχή του σε διαφορετικής «βαρύτητας» κοινωνικές ομάδες,

οι ομάδες νοηματοδοτούν την ταυτότητα και παρέχουν συλλογικούς πόρους στα μέλη τους,

η συμμετοχή σε ομάδες συντελεί στη διαμόρφωση προσωπικού «κεφαλαίου», το οποίο το άτομο χρησιμοποιεί για να αποκτήσει μία θέση, ατομικά και συλλογικά, στις κοινωνικές δομές,

οι ρόλοι που το άτομο επιτελεί εντός κάθε ομάδας συχνά δεν εναρμονίζονται μεταξύ τους, αλλά δυνητικά δημιουργούν εντάσεις που το άτομο καλείται να διαπραγματευθεί,

οι αλλαγές στο φυσικό, τεχνολογικό και κοινωνικό συγκείμενο διαμορφώνουν νέες δυναμικές αλληλεπιδράσεις, που το άτομο καλείται να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά,

η κοινωνική και πολιτική εμπλοκή και δέσμευση σημαίνει διαμόρφωση πολιτικών στάσεων και αξιών καθιστώντας το άτομο ικανό και υπεύθυνο, ώστε να μπορεί να συμμετέχει ως ενήλικας στη λήψη των αποφάσεων.

Οι ειδικότεροι μαθησιακοί στόχοι του μαθήματος της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής Ε' Δημοτικού είναι:

η διαμόρφωση ενός μαθησιακού πλαισίου που θα ευνοεί την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και των δεξιοτήτων της διερευνητικότητας, της συνεργατικότητας και της συμμετοχικότητας,

η ενίσχυση της κοινωνικής ταυτότητας και η διερεύνηση θεμάτων που αφορούν τους ρόλους, τις σχέσεις και τις δράσεις των μαθητών και των μαθητριών σε διάφορα κοινωνικά πλαίσια, από το εγγύτερο σε ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο πλαίσιο,

η αποδοχή της διαφορετικότητας και η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής,

η ανάπτυξη γνώσεων, δεξιοτήτων και στάσεων που θα συντελούν στην καλλιέργεια μιας συμμετοχικής κουλτούρας εμπιστοσύνης, καθώς και στην επίλυση των προβλημάτων και στη λήψη αποφάσεων,

η ανάπτυξη της συναισθηματικής επίγνωσης, της επικοινωνιακής προσέγγισης και της μετασχηματιστικής λογικής,

η ανάπτυξη μεταγνωστικών δεξιοτήτων που σχετίζονται με τον αναστοχασμό των μαθησιακών και κοινωνικών διαδικασιών.

Οι ειδικότεροι μαθησιακοί στόχοι του μαθήματος της Κοινωνικής και Πολιτικής Αγωγής ΣΤ' Δημοτικού είναι:

η κατανόηση της σημασίας του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των θεμελιωδών ελευθεριών και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας,

η προάσπιση της δημοκρατίας, η καλλιέργεια της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αποδοχής στο πλαίσιο της οικογένειας, του σχολείου, της τοπικής αλλά και της ευρύτερης κοινότητας,

η αποδοχή και ο σεβασμός της διαφορετικότητας και η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής,

η συμμετοχή και η δημιουργική αλληλεπίδραση των μαθητών και των μαθητριών σε ένα πλαίσιο που διευκολύνει την κατάθεση εμπειριών, γνώσεων, προοπτικών και ερμηνειών το οποίο μπορεί να συνυπάρξει, σε μια σχέση θετικής γόνιμης έντασης, με το διαφορετικό,

η ανάπτυξη ειρηνικών συμπεριφορών και διαχείρισης συγκρούσεων με ειρηνικό τρόπο,

η κριτική ανάλυση των βαθύτερων αιτιών των συγκρούσεων και η διαμόρφωση ειρηνικής κουλτούρας,

η ανάπτυξη της δεξιότητας της διαλλακτικότητας, της ενσυναίσθησης και της φροντίδας,

η ανάλυση των αξιών της δημοκρατίας, του δικαίου και της ισότητας ως παραγόντων που καθορίζουν, σε μεγάλο βαθμό, τη σχέση του ατόμου με τον εαυτό του και με το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον,

η κατανόηση των αρχών και των θεσμών του κράτους και η συμμετοχή σε αποφάσεις που αφορούν την τοπική και την ευρύτερη, εθνική, κοινότητα,

η αίσθηση ότι ο κοινωνικός εαυτός συνδιαμορφώνεται από ηγεμονεύοντες λόγους περί κανονικότητας,

η συνειδητοποίηση του πολυδιάστατου χαρακτήρα των ζητημάτων της αειφόρου ανάπτυξης και της ατομικής και συλλογικής ευθύνης για την επίτευξή της,

η ενεργητική και υπεύθυνη συμμετοχή σε ψηφιακές κοινότητες τοπικές, εθνικές και παγκόσμιες.

Γ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ

Οι Θεματικές Ενότητες του μαθήματος Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή της Ε' και της ΣΤ' τάξης Δημοτικού αναπτύσσονται γύρω από τρεις άξονες / Θεματικά Πεδία: α) Η ζωή στο σπίτι μου, β) Η ζωή στο σχολείο μου και γ) Η ζωή στην κοινότητα και στον ευρύτερο κόσμο.

(Ακολουθεί πίνακας για τον οποίο βλέπε στο οικείο ΦΕΚ)

Το παρόν Πρόγραμμα Σπουδών, κατά τα σχολικά έτη 20212022 και 20222023, θα εφαρμοσθεί πιλοτικά σε όλα τα Πρότυπα και Πειραματικά Δημοτικά σχολεία της χώρας, σε συνδυασμό με τα ισχύοντα Προγράμματα Σπουδών. Από το σχολικό έτος 20232024 θα εφαρμοσθεί σε όλα τα Δημοτικά Σχολεία της χώρας.

Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Μαρούσι, 13 Δεκεμβρίου 2021